Сочинения на каляды к сыну

Дзяржаўная
ўстанова адукацыі

“Гарбавіцкі
вучэбна-педагагічны комплекс

дзіцячы
сад-сярэдняя школа”

Урок
беларускай літаратуры ў 7 класе па тэме

“ПРАБЛЕМА
БАЦЬКОЎ І ДЗЯЦЕЙ У АПАВЯДАННІ ЗМІТРАКА БЯДУЛІ “НА КАЛЯДЫ К СЫНУ”

Настаўнік
беларускай мовы і літаратуры

першай
кваліфікацыйнай катэгорыі

Зяцькова
Святлана Мікалаеўна

Мэты:
арганізаваць дзейнасць вучняў па абмеркаваннімаральнай
праблемы – праблемы бацькоў і дзяцей у літаратуры і ў жыцці;садзейнічаць
фарміраванню ўмення характарызаваць літаратурнага героя па паводзінах і
ўчынках;спрыяць развіццю звязнага маўлення, творчага і аналітычнага мыслення
вучняў;ствараць умовы для выхавання павагі і пачуцця любові да маці, да сваіх
бацькоў;
дапамагчы зразумець ролю бацькоўскага выхавання ў жыцці кожнага чалавека.

Задачы:
вызначыць галоўную думку апавядання З. Бядулі “На
Каляды к сыну”; паразважаць над паняццямі “любоў маці” і “любоў да маці”;
сцвердзіць думку аб тым, што матчыну любоў нічым нельга замяніць, што трэба
заўсёды памятаць аб матулі і ўсё жыццё адказваць ёй дабрынёй, любоўю і цяплом.

Тып
урока: камбінаваны.

Формы
работы: групавая, калектыўная.

Абсталяванне:
партрэт Змітрака Бядулі, тэкст апавядання,
мультымедыяпраектар, ноўтбук, заданні на картках, фотагазета са здымкамі матуль,
выразаныя з паперы сардэчкі, карты ўліку, запіс твора Ф.Шуберта“Ave Maria”,
відэазапіс інтэрв’ю, інсцэніроўкі, прэзентацыя.

Эпіграфы:

Любоў і павага да
бацькоў без усякіх сумненняў ёсць пачуццё святое (Вісарыён Бялінскі)

Шануй бацьку і
матулю сваю, каб табе добра было і каб ты доўга жыў на зямлі (пятая
запаведзь Закона Божага)

Ход
урока

I.                
Арганізацыйны
момант. Стварэнне псіхалагічнага настрою

Настаўнік:Добры
дзень! Я вельмі рада вас сёння бачыць. Паглядзіце адзін аднаму ў вочы,
вазьміцеся за рукі, падарыце ўсмешку.Сядайце, калі ласка.

“Сітуацыя поспеху”

Настаўнік:У вас на
стале знаходзяцца каляровыя аркушы паперы. Я прапаную вам выбраць паперку таго
колеру, што адпавядае вашаму настрою на пачатку ўрока (чырвоны колер
–бадзёры настрой, зялёны – гатовы да працы, жоўты – яшчэ не прачнуўся).

II.            
Паведамленне
тэмы і мэты ўрока

Настаўнік:Сёння мы
працягваем і адначасова сканчаем сваю працу па творы З. Бядулі “На Каляды к
сыну”. Агучце, калі ласка, тэму ўрока.

(Вучні агучваюць
тэму ўрока)

Мы абмяркуем з вамі праблему ўзаемаадносін
бацькоў і дзяцей. Гэта вечная маральная праблема. Спадзяюся, што размова наша
нікога не пакіне абаякавым, бо названая праблема з’яўляецца актуальнай і ў наш
час. Таксама перад намі стаіць важная задача: навучыцца даваць характарыстыку
героям па іх учынках і паводзінах.

III.         
Асноўная
частка. Аналіз апавядання, вырашэнне асноўнай праблемы ўрока

Гучыць музыка
(мелодыя Франца Шуберта “AveMaria”)

Настаўнік:— Ці
спадабалася вам мелодыя? Якія пачуцці яна выклікае?

—        
Ці
ведаеце вы, каму яна прысвечана?

Музыка, сапраўды, зачароўвае, даносіць да
сэрца замілаванасць, душэўнасць, чысціню. Інакш і быць не можа, бо яна
прысвечана маці.

Настаўнік:Любоў і
павага да маці, да бацькоў – ёсць пачуццё святое.

Зварот да
эпіграфаў, якія запісаны на дошцы.

Настаўнік:Скажыце,
калі ласка, чаму трэба клапаціцца пра састарэлых бацькоў? І ці трэба? Можа, лягчэй
будзе аддаць іх у дом-інтэрнат для састарэлых і няхай пра іх клапоцяцца чужыя
людзі.

(Дзеці выказваюць
свае думкі, робяць вывады)

Настаўнік:Я
спадзяюся, што вы сёння зразумееце, што бацькі – гэта святое, іх трэба
шанаваць. Бо яны далі нам галоўнае – жыццё.

Праца ў групах

Настаўнік:А зараз мы
з вамі ўспомнім змест апавядання. Для гэтага нам трэба падзяліцца на групы.
Кожная група атрымае заданне на картках. Азнаёмцеся з пытаннямі і падрыхтуйцеся
да адказаў. Можна карыстацца тэкстам апавядання, абмяркоўваць свой адказ.

(Клас
дзеліцца на групы)

1
група

Чаму
Тэкля і яе муж аддалі свайго сына Лаўрука на выхаванне пану Шчубальскаму?

2
група

Расказаць
пра жыццё Лаўручка, пачынаючы з дзяцінства і заканчваючы момантам, калі герой
пайшоў вучыцца на адваката.

3
група

Якой
была першая сустрэча бацькоў з сынам, калі ён прыехаў на Каляды?

4
група

Як
аднесліся Тэкля і яе муж да таго, што іх сын становіцца панам? Прачытаць па
ролях размову Тэклі з Цыпруком.

5
група

Расказаць
пра жыццё Тэклі. Якім яно было і якім стала пасля смерці Цыпрука?

6
група

Як
ставіліся аднавяскоўцы да Тэклі? Якія давалі парады? Як іх успрымала Тэкля?

(Вучні
працуюць з пытаннямі, адказваюць на іх, робяць вывады)

Настаўнік:
Напярэдадні якога свята Тэкля выбралася ў горад?(Каляды)Назва гэтага
свята не адзін раз сустракаецца ў тэксце.

Паведамленне вучня пра Каляды

Настаўнік: Гэта
сямейнае свята. Уся сям’я збіралася за сталом.Тэкля ўжо адчувала, што гэта яе
апошнія Каляды.

—        
Чаму
маці так доўга адкладвала свой паход да сына?

—        
З
якім настроем Тэкля збіраецца да сына?

—        
Аб
чым думала старая Тэкля? Як сустрэў горад Тэклю?

Прэзентацыя “Думкі ў дарозе”

Настаўнік: І вось
нарэшце доўгачаканая сустрэча маці з сынам…

—                   
Як
сустрэў сваю маці Лаўручок? Ці спраўдзіліся яе надзеі? Вучні падрыхтавалі для
нас інсцэніроўку. Давайце паглядзім яе.

Прагляд
інсцэніроўкі (відэа)

Настаўнік:— Як сустрэў
сваю маці Лаўрук? Як ён павёў сябе?

—        
Чаму
не спраўдзілася матчына “жаданне сэрца”?

—                   
Ці
вінаваты Лаўрук у тым, што яго забраў на выхаванне пан Шчубальскі і ён стаў
жыць зусім іншым жыццём, чым яго бацькі?

—                   
Чаму
Лаўрук не забяспечыў сваёй матулі нябеднае існаванне, чаму не думаў, што яна
часам не мае скарынкі хлеба і жыве ў хатцы, якая вось-вось паваліцца, хоць сам
быў вельмі багаты?

—                   
Ці
могуць дзеці разумець сваіх бацькоў, калі яны не жывуць разам з імі, не ведаюць
іх клопатаў?

—                   
Чаму
Лаўрук сказаў, што не ведае Тэклі?

—                   
А
можа, бацькі самі вінаватыя, што не супраціўляліся, калі пан забраў да сябе
Лаўрука, і радаваліся, што ў сына будзе іншае жыццё?

—                   
Бацькі
не маглі даць Лаўруку ні такіх грошай, ні такога адзення, як пан Шчубальскі. Ці
адмовіліся б вы ад усяго гэтага, каб былі на яго месцы?

Настаўнік: Нашы
вучні перад урокам папрацавалі і ўзялі інтэрв’ю ў настаўнікаў і вучняў нашай
школы. Папрасілі адказаць на наступныя пытанні: “Хто для вас з’яўляецца самым
дарагім чалавекам?”, “ Да каго вы звернецеся па дапамогу ў складанай
сітуацыі?”, “ Што значыць мацярынская любоў?”, “Як вы разумееце паняцце “любоў
да маці”?”

Прагляд інтэрв’ю
(відэа)

Настаўнік:Давайце
зробім галоўны вывад:

Самы
дарагі чалавек для дзяцей – гэта …

Самы
дарагі чалавек для бацькоў – гэта …

Настаўнік: У
Тлумачальным слоўніку беларускай літаратурнай мовы слова “любоў” пададзена так:

1.    Пачуццё
сардэчнай прыхільнасці, адданасці каму-н., чаму-н.Любоў да Радзімы.
Мацярынская любоў.

2.    Схільнасць,
цяга да чаго-н. Любоў да музыкі.

Настаўнік:Значыць,
любоў да сваіх бацькоў, да маці – гэта пачуццё глыбокай прывязанасці ,
сардэчнай прыхільнасці да іх.

Падбор сінонімаў і антонімаў да
выразу “любоў да маці”

Сінонімы:дабрыня,
спакой, цеплыня, ласка, пяшчота, апора, дапамога, радасць.

Антонімы:зло,
неспакой, адзінота, холад, нелюбоў, няшчасце.

Фізкультхвілінка

“Вялікае сэрца”

Настаўнік:Няма больш
дарагога, роднага і светлага слова, чым маці, мама, матуля! Мама для кожнага з
нас і самы дарагі, і самы ласкавы, і самы лепшы, і самы-самы чалавек на свеце.
Ніхто не можа параіць, дапамагчы ў бядзе, як маці. Нічыё сэрца не баліць так за
сваё дзіця, як матуліна. І вядома, ніхто не ўмее так любіць, як маці.

Сцісніце свае пальчыкі ў кулачок і
паглядзіце, якога ён па памеру. Кажуць, што і сэрца такога памеру – маленькае.

—                   
А
як гавораць пра людзей, якія робяць добрыя справы, заўсёды дапамагаюць іншым?
Якое сэрца маюць гэтыя людзі?(Вялікае)

—                   
Каго
з дадзенага апавядання мы можам назваць чалавекам з “вялікім сэрцам”? (Тэклю)

Настаўнік: Чаму
Лаўрук адпраўляе ўслед за маці свайго лёкая? Ці змяняе гэты ўчынак героя нашы
адносіны да яго?

—                   
Пафантазіруйце,
падумайце, што стала са зняважанай маці пасля гэтага?( Вучні адказваюць)

—                   
А
як бы вы зрабілі на месцы Лаўрука?( Вучні адказваюць)

Творчасць ( праца ў парах)

Настаўнік: Складзіце
сінквейны паводле вобразаў Лаўрука і Тэклі.

Лаўрук Тэкля

Малады, фанабэрысты.Старая, працавітая.

Жыве, не клапоціцца,адракаецца.       
Марыць, клапоціцца, імкнецца.

Цураецца сваёй роднай маці.Жыццё яе было
нялёгкім.

Адрачэнец.                 Ахвяра.

Вуснае маляванне
(апісаць партрэт старой жанчыны)

Настаўнік:Вось перад
вамі партрэт старой жанчыны. На маю думку, так выглядала Тэкля. Давайце апішам
яе. (Дадатак 1)

—        
Ці
можна пакрыўдзіць такую жанчыну?

Настаўнік: У кожнага
народа здаўна інуюць нормы і правілы паводзін, якія знайшлі ўвасабленне ў яго
маральным кодэксе. Для беларусаў такім кодэксам з’яўляецца вусная народная
творчасць, а канкрэтна – прыказкі. Якім чынам яны звязаны з нашым урокам?

Самая балючая рана – ад свайго дзіцяці.

Калі з матчынай гаворкі пасмяешся, то на
старасці і ад маці адрачэшся.

(Вучні чытаюць прыказкі і аналізуюць іх)

IV.          
Рэфлексія

Настаўнік:Я прасіла
вас прынесці фотаздымкі вашых бацькоў. Вы прынеслі фотаздымкі сваіх матуль. Па
ўсім бачна, што гэта самы дарагі для вас чалавек, самы блізкі, самы добры на
Зямлі.

У
кожнага з вас ёсць невялічкі сімвал любві – сардэчка. Напішыце на ім адно
слова, з якім у вас асацыіруецца вобраз маці.

(
Дзеці пішуць словы, называюць іх і прымацоўваюць сардэчкі да вялікага сэрца на
дошцы, дзе размешчаны фотаздымкі матуль)

V.              
Падвядзенне вынікаў урока

Настаўнік:Па
сённяшнім уроку відаць, што апавяданне Зм.Бядулі нікога раўнадушным не
пакінула. У творы аўтар падняў адну з самых актуальных праблем – праблему ўзаемаадносін
бацькоў і дзяцей, паказаў духоўнае адчужэнне сына ад бацькоўскага дому і яго
абыякавасць да лёсу старой матулі.

—        
Скажыце,
чаму навучыў вас гэты твор? Што карыснага вы для сябе ўзялі з нашага ўрока? (Вучні
адказваюць)

Настаўнік:“ Шануй бацьку
свайго і матулю сваю, каб табе добра было і каб ты доўга жыў на зямлі”, —
гаворыцца ў пятай запаведзі Закона Божага. Хто не парушае гэту запаведзь, той
жыве ў гармоніі з сабой, яго бацькі спакойна і шчасліва дажываюць свой вечар
жыцця. Прыходзіць час, і дзеці самі павінны клапаціцца аб сабе і аб сваіх
бацьках.

VI.          
Выстаўленне адзнак

Настаўнік прапануе
вучням выставіць адзнаку сабе і свайму суседу па парце, потым сам выстаўляе
адзнакі і робіць іх каментарый.

Карта
ўліку

Прозвішча, імя вучня	Адзнака суседа	Самаацэнка	Адзнака настаўніка	Агульны вынік

VII.      
Дамашняе заданне

Напісаць сачыненне “Мая маці” або “Мае
бацькі” ці верш, прысвечаны матулі

Настаўнік:  Беражыце
сваіх бацькоў, паважайце іх!

Не
саромцеся праявіць свае пачуцці і адносіны да іх!

Не
саромцеся папрасіць прабачэння за свае ўчынкі!

І ведайце,
што нашы бацькі жывуць толькі дзеля нас!

ДАДАТАК 1

Інтэгрыраваны
ўрок у 7 класе: гісторыя Беларусі і беларуская літаратура

Тэма
ўрока: Змітрок Бядуля “ На каляды к сыну”
Праблема маральнага выбару.

Мэты ўрока:

 -выкарыстоўваць
на ўроку беларускай літаратуры набытыя і новыя веды з урокаў гісторыі Беларусі;

-удасканальваць
уменне вызначаць мастацкія сродкі ў тэксце, праз якія падаецца аўтарская
характарыстыка літаратурных герояў, па іх паводзінах і ўчынках;

-паглыбіць уменне
вучняў параўноўваць, аналізаваць, рабіць высновы, асэнсавана выказваць свое
погляды на твор  і яго герояў, на саму асобу аўтара;

— развіваць
тэатральнае майстэрства  школьнікаў, выпрацоўваць навыкі выразнага чытання;

-далучыць
школьнікаў да адвечнай маральнай праблемы – праблемы бацькоў і дзяцей;
забяспечнай старасці; выхоўваць павагу да родных і бацькоў.

Абсталяванне: кніга
М.Плаўніка і В. Каваленкі “ Змітрок Бядуля.  Жыццё і творчасць: альбом –
выстава ў школе (Мінск , 1970), часопіс “Роднае слова” , творы Змітрака Бядулі,
мульціборд.

Эпіграф:
Шануем мы бацькоў імёны:

                                                                             навука
і прыклад нам яны

                                                                              (Уладзімір
Жылка)

Ход
урока

Настаўнік:
Сёння ў нас незвычайны ўрок. Мы сумясцілі веды па гісторыі Беларусі і веды па
літаратуры. Два настаўнікі праводзяць урок. Усім жадаем працоўнага настрою на
ўроку, здароўя, поспехаў!

Настаўнік
літаратуры:

1.     З
дзсяці законаў вечнасці, з запаветаў Боскіх только адзін запавет мае абяцанне.
За выкананне яго абяцаецца ўзнагарода: шануй бацькоў сваіх – і тады дзеці твае
будуць шанаваць цябе.

На ўспамін мне
прыйшла адна прыпавесць. Дзве дзяўчыны прыйшлі да Бога папрасіць шчасця на ўсё
жыццё. Здзівіўся Бог: так не бывае. Чалавек жыве розна. У ім усяго пароўну:
шчасця і гора, радасці і смутку. І прапанаваў выбар: шчасце ці ў маладосці, ці
ў старасці.

Першая адказала:
“Навошта мне шчасце ў старасці?! Я зараз яго хочу зведаць, калі ўсё так прывабліва,
так жадана….

Другая разважыла:
“ Цяпер я маладая і дужая і здолею вытрымаць выпрабаванні лёсу, а ў старасці ў
мяне не будзе сіл і мне патрэбен будзе догляд, каб хтосьці паклапаціўся пра
мяне…”

Старасць не можа
быць шчастлівай, але яна можа і павінна быць годнай, спакойнай і дагледжанай.

Аб гэтым і пойдзе
ў нас размова на ўроку.

2. Інсцэніроўка з
апавядання “На каляды к сыну”

Настаўнік:
Пастаноўка разам з вучнямі мэт і задач урока, падвядзення вынікаў падрыхтоўкі
вучняў да заключнага ўрока па творы.

А) індывідуальныя
заданні

Б) выстаўка
(экскурсія ў СДК) вынік

В) анкетаванне

Г) міні-сачыненні;
сачыненне-характарыстыка Лаўрука

Д) праверка
дамашняга задання

Табліца

Гэта табліца
дапаможа вам ў нашай працы на ўроку (можна і трэба ей карыстацца)

У
сына  ( пастаноўка)

Дзейныя асобы

Тэкля
– старая жанчына, маці Лаўрука. Бедна
апранутая, сухая, нізенькая.

Людзі—
гарадскія жыхары; апранутыя па рознаму.

Гарадавы
– мужчына гадоў 40; апрануты ў мундзір.

Слуга
– мужчына сярэдняга ўзросту; апрануты ў форму.

Лаўрук
– сын Тэклі. Малады пан ў чорным сурдуце

Слугі.

Тэкля:
Дзе мой тут сын жыве? Ён тут  “адвакатам” Лаўруком завецца.

( Хто смяецца, хто
адварочваецца, хто торкае капеечку)

Гарадавы:
Каго ты баба, шукаеш?  Ладна начуй тут, ва ўчастку, а з ранку паглядзім.

Тэкля:  (стукаючы
ў дзверы) Пусціце мяне! Я да сына!

Слуга:
( высунуўся на палову) Ідзі! Ідзі! Канца няма жабракам гэтым!

Тэкля (
усхвалявана ) Пусціце ….я да сына свайго іду, да
Лаўрука!

Слуга: (
са здзіўленнем) Да Лаўрука? Да сына?! Да Лаўрэнція
Кіпрыянавіча!?

Тэкля: (
узрадаваўшыся, што знайўла сына) Ага! Ага! Ага! Я маці
яго.

Тэкля расказвае,
что яна прыйшла з вёсцы да Лаўрука на Каляды. Той аглядзеў яе з ног да галавы
і  з усмешкай пусціў у кухню .

Слугі:
( шушукаюцца) Хто гэта? Кажуць Лаўрэнція Кіпрыянавіча  маці . Маці?

Адчыняюцца
дзьверы, уваходіць малады пан.

Тэкля Лаўручок
мой ! Сынок! Роднен..

Лаўрук:
Чаму вы пускаеце ў пакой розных жабрачак шаленых?!

Тэкля (спужаўшыся)
А сынок мой, а Лаўручок мой! Маткі сваёй не пазнаеш?! Гэта ж…

 Лаўрук бразкае
дзвяраміі ідзе ў пакоі

Лёкай
выправадзіўшы яе за дзьверы, потым вяртаецца  і торкае ў яе скручаных ад марозу
пальцы

Лёкай
(звяртаецца да Тэклі) Ад пана! …

4.
Дома вам небходна было скласці табліцу, у адным слупку якой вы павінны выпісаць
з тексту мастацкія сродкі, праз якія падаецца характарыстыка жыцця Тэклі,
апісанне яе знешняга выхляду, пасля таго, як яна засталася адна.   У другі
слупок неабходна было напісаць, якія пачуцці ўзніклі ў вас пры чытанні выбраных
вамі радкоў

…старыя вочы
прыкрываў смутак ( метафара)

…успаміны
старадаўнія, як цені лезлі ў душу (параўнанне)

…адну пацеху мае,
якая гоіць раны… (метафара)

…сын сядзіць у яе
ў грудзях, як верабей у цеплым гняздзе…( параўнанне)

…глядзела на
адвечныя хмаркі.. (эпітэт)

…і тады яшчэ болей
заканавала ў душы яе цяга да сына (метафара)

…матчына сэрца
адкрыла ўсе таямніцы свайго кахання… (метафара)

…зрабілася Тэкля
сухой,нізенькай, згорбленай бабулькай, зморшчанай, як той грыб… (параўнанне )

…давай, быццам
гарачыя вугалі,

Закрытыя попелам,
выгортваць з сэрца свае захаванае жаданні,

Сваю глыбокаю веру
ў даражэнькага сына…” (параўнанне )

…на заморшчаным
твары ззяла счастлівая ўсмешка…” (метафара)

…у старых  вачах
бліснуў  радасны аганёк ( метафара)

…і шчасце
расло…(метафара)

5. Работа з
тэкстам

1) Характарыстыка
Тэклі  і Цепрука ( выкарыстанне сродкаў мастацкай літаратуры, дэталі)

2) Дыялог ( па
асобах)

3) Каментаванне
настаўніка гісторыі (хата Тэклі і пана, выгляд Тэклі, лапці, вопратка – звесткі
з гісторыі жыцця беларусаў канца ХІХ ст)

  Настаўнік
гісторыі: Хата
Тэклі была простай у народзе такую хату звалі (пяцісценкай) – хата ў якой было
два пакоі  ( сені , і вялікая комната )  Убранства хаты  было даволі простае.
Стол, услон, зэдлік, куфры для захавання вопраткі, лавы, паліцы, палаці,
люлька, кроены. Кожны прадмет мэблі стаяў на сваім, адведзеным яму традыцыямі
месцы. Так, напрыклад, вялікая доўгая шырокая дошка, якую замацоўвалі на ножках
або калодках, называлася лавай. Звычайна ў хаце іх было дзве, стаялі яны ўздоўж
сцяны, ля вакон, сходзіліся ў чырвоным куце. Тут магла стаяць і дзежка з
хлебам. На лавах не толькі сядзелі, але і спалі, асабліва калі ў хаце
заставаліся начаваць госці. Спалі і на палацях -на насціле з дошак, які
размяшчаўся ля печы.

пад столлю
размяшчаліся абразы, упрыгожаныя тканымі ручнікамі-”набожнікамі”. За абразамі
трымалі бутэльку з асвенчанай вадой, якая лічылася лекамі ад многіх хваробаў.
На падлозе замест дываноў ляжала салома.   Вокны былі малыя, столь была нізкая.

Хата
пана , адрознівалась тым , што пакояў было
больш, столь высокая , вокны вялікія разныя , у хаце на палу ляжаў дыван, на
вокнах зьявіліся фіранкі,  многа розных вышыванак, на стале стаяў грамафон які
ўключалі вельмі часта .

Выгляд Тэклі

Тэкля выглядала
проста , старая жанчына звычайна ў хустцы , якая была завязана пад бараду,
кажух , суконныя наскі,  лапці, палачка , каб было лепей хадзіць , торба для
рэчаў.

Лапці

Ла́пці — традыцыйны сялянскі абутак,
плецены з лыка (лазовага, ліпавага), пяньковых або льняных вітушак ці тонкіх вяровак. У мэтах надання трываласці падэшву лапцей падпляталі лазой,
вяроўкамі і падшывалі скурай.

Лыка для
лапцей дралі ў маі — чэрвені, нарыхтоўвалі таксама
луццё — тонкія ліпавыя жэрдкі з карой.
Лыкавыя скруткі вешалі ў клеці, на гарышчы хаты; перад выкарыстаннем іх
размочвалі ў цёплай вадзе (каб былі эластычнымі), луццё распарвалі ў
печы і здымалі з яго лыка. У залежнасці ад тэхнікі вырабу вылучаліся 2 тыпы лапцей:
прамога (пашыраны паўсюдна) і касога (на ўсходзе Беларусі)
пляцення. Выраб лапцей быў пераважна мужчынскім заняткам (іх плялі ў вольны ад
работы час, у зімовыя вечары і інш.). Лапці насілі мужчыны і жанчыны, дарослыя і дзеці на працягу ўсяго года. Іх надзявалі
на палатняныя анучы, зімой — на суконкі. Дробная шляхта замест ануч
ужывала шарсцяныя панчохі.

6. Фізкультхвілінка

•     
РАЗ! ДВА! Час уставаць:

•     
Будзем усе адпачываць.

•     
ТРЫ!  ЧАТЫРЫ! Прысядаем.

•     
Хутка стому праганяем.

•     
ПЯЦЬ! ШЭСЦЬ! Адно аднаму засміхаліся,

•     
ТРЫ разы панахіляліся

•     
СЕМ! ВОСЕМ! Час настаў

•     
Нам вярнуцца ўсім да страў.

7. Працяг  работы
з текстам

Характарыстыка
Лаўрука ( Мастацкія сродкі)

Камінтаванне
настаўніка гіторыі ( форма гарадавога,  слугі, гімназіста, адваката, карта
мясцовасці , дзе маглі развівацца падзеі)

 Настаўнік
гісторыі: Гарадавы – гэта чалавек , які глядзў за
парадкам у горадзе, звычайна ён быў апрануты у доўгае паліто,  падпавязана
рамнем, сапагі, галаўны ўбор на поясе звычайна была сабля, і шмат ключэй .

Слугі-  выглядалі
па рознаму , задача солуг была дапамагать пану па дому , гатаваць, прыбіраць ,
сустракаць гасцей, забіраць тэліграмы.

Гімназісты – гэты тыя
якія вучыліся ў гімназіях , у іх была форма , якую абавяскова трэба было насіць
. Форма была парадная і паўсяддзенная.

Адвакат – гэта
прафесія на раду з настаўнікам і медыкам была вельмі гануровай і аплачываемай у
той час.  Вялікая частака маладога насельніцтва хатела працаваць у гэтых
сферах.

Адвакат выглядаў
дорага, асноўным прадметам быў дзіпламат у якім знаходзіліся важныя дакументы.

Маршрут, які
прайшла Тэкля да сына вельмі вялікі звярніце ўвагу на карту. ( Разбор маршрута
) Адкажыце каліласка , можна прайці такішлях пяшком у мароз і лапцях ?

А ) Вучань
(кароткае даследванне: які шлях магла прайсці маці Лаўрука – 6 міль 1 міля
-1609 км , зімой )

Б) Вучань (
кароткае даследванне: трансфармацыя імені – Лаўручок  — Лаўрук- Лаўрэнцій
Кіпрыянавіч ) Адзначыць, што прозвішча і імя па бацьку засталося Кіпрыян (
Купрыян, Цыпрыян – Цыпрук ) ( па беларуску ,па –вясковаму)

В) Вчань (
параўнаць:

1) пан Шубальскі
дае адукацыю, грошы, багацце сялянскаму хлопчыку,

2) астаўляе хату
Тэклі,

3) мае зносіны з
бацькамі-сяланамі А  Лаўрук?

8. Праблемныыя
пытанні:

Ці можна назваць
Лаўрука ўдзячным сынам і выхаваным чалавекам ?

Чым абумоўлена
такое яго стаўленне да раднага чалавека?

Трохрублёўкі. Як
вы думаеце, што азначае гэта мастацкая дэталь? Паразважайце.

Каментарый
настаўніка гісторыі ( выява грошай, эквівалент)

Настаўнік
гісторыі: Канец ХVIII-пачатакХІХ
стагоддзя характарызуецца сцвярджэннем ў Расійскай імперыі новага тыпу грашовай
сістэмы, якая прадстаўляла функцыянаванне неразменных папяровых знакаў. Калі на
працягу двух дзесяцігоддзяў з моманту з’яўлення на святло асыгнацыяў
ажыццяўляўся іх абмен на медную манету, то да канца XVIII ст. Дзяржаўны
ассигнационный банк, не маючы дастатковай колькасцю медзі, спыняе размен. З
абарачэння стала выходзіць залатая і сярэбраная манета.

Адмена металічнага
забеспячэння крэдытных грошай пазбавіла грашовае абарачэнне ўнутранага
рэгулятара яго ўстойлівасці. Функцыянаванне неразменных папяровых грашовых
знакаў прывяло да росту залішняй грашовай масы, далейшага падзення курсу
асігнацыйнага рубля. У захаванні «танных грошай» былі зацікаўлены
памешчыкі, якія адказвалі за выплату падаткаў сваіх прыгонных і экспартавалі
сельскагаспадарчую прадукцыю. Аднак інтарэсы эканамічнай жыцця патрабавалі ўстойлівай
грашовай сістэмы.

Для вырашэння
гэтай праблемы ўрад прымае меры, накіраваныя на павышэнне курсу ассигнационного
рубля. Маніфест ад 2 лютага 1810 г. абвясціў выпушчаныя ў абарачэнне папяровыя
грошы абавязкам дзяржавы, забяспечаным усім багаццем Расійскай імперыі, і
заявіў пра намер пагасіць ўказаны абавязак. Для гэтага меркавалася выпусціць
ўнутраны пазыку, які павінен быў забяспечыць паступленне ў казну асігнацый,
якія падлягаюць у будучыні публічнаму спаленню.

Наступным крокам
на шляху стабілізацыі грашовага звароту з’явілася ўсталяванне маніфестам ад 20
чэрвеня 1810 г. у якасці законнай Падліковай грашовай адзінкі рубля з утрыманнем
чыстага срэбра ў 18 Г. затым было вызначана, што медная манета становіцца
разменнай.

Так ажыццяўлялася
падрыхтоўка падмурка для стварэння новай грашовай сістэмы дзяржавы, заснаванай
на звароце банкнот, забяспечаных у асноўным срэбрам – — сістэмы срэбнага
манаметалізму.

Аднак Айчынная
вайна 1812 г. прымусіла прыпыніць рэалізацыю пачатых пераўтварэнняў у грашовым
гаспадарцы. Урад адмаўляецца ад канфіскацыі папяровых грошай з абарачэння.
Маніфест ад 9 красавіка 1812 г. прызнаў асігнацыі законным плацежным сродкам,
усталяваўшы іх абавязковае функцыянаванне па ўсёй імперыі, у тым ліку і ў
заходніх губернях, дзе разлікі і плацяжы здзяйсняліся ў асноўным срэбрам.

Пры гэтым была
захавана ранейшая манетная адзінка, пэўная маніфестам ад 20 чэрвеня 1810 г., —
срэбны рубель. Рэформа грашовай сістэмы, якая праходзіла ў 1839-1843 гг.,
увайшла ў гісторыю як рэформа я. Ф. Канкрина (названая па імя міністра фінансаў
Расеі на той час). Асабліва варта згадаць трэці, завяршальны этап рэформы, які
вызначаўся маніфестам ад 1 чэрвеня 1843 г.Маніфест прадпісваў замену ўсіх
звярталіся папяровых грашовых знакаў на новыя крэдытныя квіткі, якія атрымалі ў
адрозненне ад выпушчаных у 1841 г. назва дзяржаўных. Абмен асігнацый быў
завершаны ў 1851 г., дэпазітных і крэдытных квіткоў старога ўзору — да вясны
1853 г. Такім чынам, рэформа 1839-1843 гг. азначала пераход грашовай сістэмы
Расійскай імперыі на Срэбны монометаллизм. У краіне застаўся толькі адзін
выгляд папяровых грошай – дзяржаўныя крэдытныя білеты, якія разменьваліся на срэбраную
манету ў суадносінах 1:1. Пры гэтым крэдытныя білеты былі размененыя і на
золата. Грашовыя знакі мелі наступныя наміналы: 1, 3, 5, 10, 25, 50 і 100 руб

9. Рэфлексія

Вашы ўражанні ад
урока. Што найбольш спадабалася, запомнілася?  Ці ўсе заданні былі легкімі? 
Што выклікала найбольшыя цяжкасці? Што ы вынеслі з сенняшняга ўрока для сябе? 
Ці прымусіў урок над чымсці задумацца?

10. Дамашняе
заданне

Дома вам неабходна
будзе праявіць творчасць і я спадзяюся, што сённяшні урок вам у гэтым дапаможа.

Напісаць ліст да
маці.

11. Выстаўленне і
каментаванне адзнак

12. Падвядзенне
вынікаў урока

Задачы, якія
ставілі мы з вамі ў пачатку ўрока, вырашаны. Мы з вамі прааналізавалі твор,
знайшлі мастацкія сродкі, далі характарыстыку героям. І нам хочацца сказаць
наступнае! Беражыце сваіх бацькоў, пажайце. Не саромцеся, праявіць сваё
пачуццё, каб за сённяшнія паводзіны не было сорамна праз шмат гадоў.

Эк у вас молниеносно!

02.12.2021 11:40:16, Люба С.

Пока не официально.
02.12.2021 13:17:44, ЛУЧИК 1

Какой веселенький)

01.12.2021 14:54:58, Mary M.

Я уже радостно написала сюда о предстоящей поездке, и она накрылась))). И если б только иногда такие совпадения были.
Не, на 7е хорошо мне можно писать только о том, что уже в прошлом))).
Но, кстати, я и хорошем много пишу, только чаще не о личном. Может, Вы просто не любите темы о хорошем читать?
01.12.2021 13:23:30, Шиповник (экс-Василиса)

Какой странный комментарий выше. Вообще не вижу в Ваших темах негатива.
01.12.2021 18:33:01, Санвиталия

А вы пишите после, уже с впечатлениями )))
Я у вас негатива в темах не вижу, только тема ковида вас «уносит», это есть, да. А все остальное нормальные обычные теми, не переживайте ))
За варенье на новом ноуте, еще и не сразу сказал, я бы тоже орала. Точно не обрадовалась ))) Даже без сочинения и без мыслей о дистанционке )))

01.12.2021 13:56:31, Иришка-Мартышка

Так пишу после.
А в темах про ковид заносит многих. И каждый думает,что он прав. Кто прав — может, узнаем позже

01.12.2021 14:00:54, Шиповник (экс-Василиса)

Вас в этих темах заносит сразу, т.е. с первого шага задаете тон ))) Но это мое впечатление, если что )))
А так всегда интересно с вами общаться, на разные темы. И негатива не вижу, а расстройство или волнение у многих. Я со старшим всегда была спокойна, поэтому для меня был просто шок когда в дни ЕГЭ я не могла работать, думать, вот пока не сообщал «вышел, написал, теперь ждем» — просто из серии «руки трясутся».
Так что не обращайте внимания, понятно что стресс, но это совсем не означает негатив как пишут. Имхо, конечно )))

01.12.2021 20:04:54, Иришка-Мартышка

Просто для статистики :))) — я не вижу в Ваших темах ни выноса мозга, ни негатива
Видимо, у кого что болит, тот то и видит

01.12.2021 13:26:47, arte

+1 для статистики)))) Хорошо как, что никаких сочинений и егэ мне не грозит, наверно поэтому глубину трагедии просто не ощущаю)))
01.12.2021 14:24:58, Иллика

Ну, я тоже вижу, и у меня это явно не болит))
01.12.2021 13:45:23, ШаНуар

Ну вот уже три разных точки зрения :), а не одна, негативная.
Шиповник умеет о проблемах и заботах говорить легко и между дела — вроде как они и есть, но ничего страшного.

01.12.2021 13:59:57, arte

Все и проще, и сложнее, чем думала. Уже нет желания «быстрее, выше, сильнее» в максимально хороший вуз. С нынешней обстановкой ещё неизвестно, что лучше. И ППС меняется и будет меняться, и в той же Бауманке новый ректор не пойми чего творит, по факту запрещая проводить занятия даже онлайн с теми, у кого нет куара. Но это чисто внутренние распоряжения, к делу не пришьешь.

01.12.2021 12:49:09, Шиповник (экс-Василиса)

Спрашиваю потому, что мы в своё время выбирали только с военной кафедрой. Оказалось, зря. Поступить туда сейчас крайне сложно, мест мало. И военкоматы всякие препоны ставят, чтобы не давать направление( Если б мы не зациклились на наличие военной кафедры, выбор вуза был бы больше
01.12.2021 13:05:17, Еся

Думаю, надо иметь несколько запасных вариантов. Сейчас в вузах все очень по-разному. И, кстати, что у вас с военкоматом? Призывная категория?
01.12.2021 13:02:39, Еся

В нашей не отстойной школе- в сотне московских лучших присутствует и даже в 500 лучших школ России есть ежегодно незачеьы-от 3 до 5. Вы чего- то не знаете наверное
01.12.2021 12:53:18, муза мужа

перепишут. недопуски к егэ есть из-за сочинения?
01.12.2021 12:55:24, Шерлок

Нет конечно, там же два раза кажется можно переписать)),но сам факт- незачеты были.
01.12.2021 13:02:41, муза мужа

Да, 4 года назад такого не было.
01.12.2021 12:54:55, ШаНуар

У вас языковая школа все-таки была. Те, кто пишет сочинения с трудом, в такие школы не идут)
01.12.2021 13:40:52, Leenka

У нас тоже языковая)

01.12.2021 15:22:22, муза мужа

После 9 класса у нас как и везде была специализация, были и естественники, и технари, незачетов не было. Девочка, про которую ниже пишу, была как раз из нашего гум класса. Никакой школе не выгодна такая статистика.
01.12.2021 13:48:58, ШаНуар

В выпуске сына было 3 незачета в 18 году
01.12.2021 12:55:58, муза мужа

В 17 году даже у девочки, у которой было реальное 2 по русскому, был зачёт)) Ну то есть трояк ей натягивали по жизни, ну и на сочинении наверное натянули.
01.12.2021 13:10:29, ШаНуар

Стресс, потому что я наорала из-за нового испорченного ноута. Опять карантин объявят — будет за телефоном следить за учебой, действительно.
01.12.2021 12:50:10, Шиповник (экс-Василиса)

А наорали, потому что сами стрессуете.
Все будет хорошо!
01.12.2021 12:55:32, ШаНуар

Естественно. Поди достань 40 тысяч из кармана, а вдруг завтра опять карантин?
01.12.2021 13:24:53, Шиповник (экс-Василиса)

а где посмотреть можно?

01.12.2021 12:51:31, =^..^=

А мне показалось,что только две последние нормальные.
01.12.2021 11:59:03, муза мужа

а чем про путешествия плоха? да и про преступления
01.12.2021 12:01:03, Шерлок

Про путешествия тем, что нужно подкреплять аргументами, не все дети фантастикой увлекаются, да и в школьной программе ее нет. Про преступления- самой постановкой вопроса.
01.12.2021 12:57:15, муза мужа

А какая в вашем регионе про преступления?
У нас — «Могут ли благие намерения вести к преступным деяниям»
Прекрасная постановка вопроса. Мой масик примеры приводил — Пугачева и Раскольникова. Хотели-то они как лучше…

01.12.2021 13:07:36, Неведома Зверушка

Тема: Когда слово становится преступлением?

01.12.2021 15:24:15, муза мужа

Тут вообще одной фразой обойтись можно: как надо будет, так и станет.
01.12.2021 15:37:40, Гордая птица

Там же нужно 250 слов, лучше 350))
01.12.2021 17:05:57, муза мужа

Про благие намерения Раскольникова — вопрос. А с Пугачевым все правильно, мне кажется.
01.12.2021 13:25:35, Шиповник (экс-Василиса)

Там есть разговор офицера с другим студентом, что старуха вредна и только заедает жизнь людей и было бы справедливо ее убить. Не то, чтобы это была основная причина для Раскольникова, но последнюю каплю этот подслушанный разговор явно добавил…
Ну — натянутый аргумент — но всё же

01.12.2021 13:45:46, Неведома Зверушка

а при чем тут школьная пргорамма? это сочинение тем и хорошо, что позволяет не по программе
01.12.2021 13:04:24, Шерлок