Сочинение яраткан шагыйрем габдулла тукай сочинение

Татарстан минем республикам идел ярларына нурлар сибеп, матур булып ата безд? та?. та? шикелле якты туган илем, б?хет бирг?н

Татарстан — минем республикам
Идел ярларына нурлар сибеп,
Матур булып ата безд? та?.
Та? шикелле якты Туган илем,
Б?хет бирг?н ?ирем — Татарстан.
Г?лшат З?йнашева.
Н?рс? ул Туган ил? Ул — сине? ?тие?, ?ние?, апа?, эне?, се?ле?, ?бие?, баба?. Ул — сине? туган, яш?г?н йорты?, урамы?, ш???ре?, авылы?. Ул — сине? сулаган ?ава?, басып й?рг?н ?ире?. Безне? барыбыз ?чен д? газиз туган илебез — Татарстан Республикасы.
Безне? Татарстан картасын шагыйрьл?р з??г?р к?б?л?кк? д?, томырылып чабып баручы атка да охшаталар. Аны? м?йданы 68 ме? квадрат километр. Зур да, кечкен? д? безне? Татарстан. Зур, ч?нки д?ньяда ?ле кечкен? дист?л?г?н илл?р бар. Кечкен?, ч?нки зурлыгы бел?н аны да узып китк?н илл?р к?п. Х?ер, безне? халыкны? байлыгы анда яш?г?н ?ирне? зурлыгы бел?н ген? б?ял?нми. Татарстан у?дырышлы кара туфракка, урман-суга бай. Анда тигезлекл?р кайчак с?з?к таулар бел?н алышына. Европаны? Татарстан аша узган и? зур елгалары — Идел, Чулман илебез картасында з??г?р билбау кебек. Алар буйлап зур-зур корабларда к?п ди?гезл?рг? барып ?итеп була. ? боргаланып-боргаланып, бу матур ?ирл?рне тагын бер кат к?реп калыйк ?ле дип, кире кайта-кайта агучы кечер?к елга, инешл?рне? саны бик к?п.
Безне? Татарстаныбызны? яз дис?? — чын язы, ??й дис?? — чын ??е, к?з дис?? — чын к?зе, кыш дис?? — чын кышы бар. Кыш ?итс?, ??йне сагына башлыйбыз, ??й ?итс? — кышны. Халкыбызны? с?екле шагыйре Габдулла Тукай ?йтмешли, ?авабыз шундый:
Анда бик салкын в? бик эссе т?гел, урта ?ава,
?ил д? вакытында исеп, я?гыр да вакытында ява.
Татарстан — ул ш???рл?р, фабрика, заводлар иле д?. Казан, Яр Чаллы, ?лм?т, Чистай, Алабуга, Б?гелм?, З?й, Азнакай кебек егермел?п ш???ре бар. ? нурлы Казан — илебезне? башкаласы.
И Казан! Д?ртле Казан! Мо?лы Казан! Нурлы Казан!
Тукайны? бу с?зл?рен ку?тл?п, шанлы Казан! Фа?игый Казан! Серле Казан! — дип д?вам итс?к, шагыйрь ?йтк?нн?рг? бер д? хилафлык итм?бездер.
Шанлы дис?к, Казаныбызны? б?ек ?тк?не, аны? Ауропа бел?н Азия арасында бер ?к вакытта калкан да, ике континентны тоташтыручы ?з?к т? булып торган чоры к?з алдына кил?. Ш???рне? фа?игасе андагы т?хет ?чен килг?н-китк?н ханнарны? ?зара б?релешл?ре бел?н б?йле. Серле диябез ик?н, Казан тарихы чыннан да серле бер п?рд? бел?н капланган. Ш???рг? кайчан нигез салынган, аны? исеме кайдан килеп чыккан? ?ле боларны? барысы да табышмак булып кына кала бир?. Нишлисе? бит, р?химсез илбасарлар кулы бел?н б???л?п бетергесез байлыгыбыз, милли кулъязмаларыбыз, язма ?д?биятыбыз, шулар бел?н ?зебезне? тарихыбыз юкка чыгарылган.
Казан ш???рен? инде 1000 ел. Ул Г. Тукай, Г. Ибра?имов, Г. Исхакый, Ш. М?р?ани, М. ??лил, С. С?йд?шев, Б. Урманче, Л. Толстой, Ф. Шаляпин, М. Горький, Н. Лобачевский, А. Бутлеров ??м башка бик к?п д?ньяга даннары таралган язучы, галим, композитор, р?ссам, к?р?шчел?рне? исемн?ре бел?н б?йл?нг?н. Алар Казанда яш?г?нн?р, укыганнар, и?ат итк?нн?р, к?р?шк?нн?р.
Казан ш???рене? и? биек, и? тек? елга ярында ак Кремль диварлары урын алган. Аны? уртасында — С?ембик? манарасы. Ул — безне? ?иребезд? булып узган бик к?п вакыйгаларны? ша?иты.
1552 нче ел, 2 нче октябрь… Казан Явыз Иван гаск?рл?ре тарафыннан яулап алына. Бу ел ис?бен? карашлар тукталган саен, к?з алдына й?р?кл?рг? т?з?лм?с яра салып, Казанны? со?гы к?нн?ре килеп баса. Казан кешел?рен кырып бетер? — урыс тарихында и? зур в?хшилек, аны? и? гыйбр?тле с?хиф?л?рене? берсе. Шушы й?р?к тетр?ндергеч 1552 нче елдан бирле, 438 ел к?тк?н к?н килде. Изге с?гать сукты!
Алтын к?йм?г? утыртып, еф?к киемн?рг? т?реп, Иделебез аркылы С?ембик?не чит ?ирл?рг?, м??б?ри озаткан чакта й?р?кл?ре сыкрап калган ?би-бабаларыбызны? кил?ч?кк? булган якты ?метл?ре б?ген тормышка ашты!
1990 нчы елны? 30 нчы августында Татарстанны? м?ст?кыйльлеге, б?йсезлеге хакында Декларация ??м 1992 нче елны? 6 нчы ноябренд? Конституциябез кабул ителде, 1994 нче елны? 15 нче февраленд? Шартнам?г? кул куелды.
??р б?йсез, м?ст?кыйль ил ?зен? ген? хас байракка ия. Суверен Татарстан байрагы беренче м?рт?б? 1991 нче елны? декабренд? башкалабыз Казанны? Ирек м?йданындагы Югары Совет бинасы ?стенд? ?илферд?де. Аннары ул республикабызны? ш???рл?ре, районнары, авыллары ?стен? к?чте.
Табигатьт? яз. Тизд?н Б?ек ?и??не? 58 еллыгын билгел?п ?т?ч?кбез. Ярты Гасырдан артык вакыт ?тте ул д??ш?тле еллардан со?. ?мма яралардан ?ле ?аман кан саркый. Юк, т?н яраларыннан т?гел, к??ел яраларыннан.
Бу к?нн?рд? сугыш ветераннары да, тыл ветераннары да ?зг?реп, яш?реп китк?н т?сле. Алар еракта калган кадерсез яшьлекл?рен? кайтып, аны? ??р к?нен иск? т?шереп уйланалар, мо?суланалар, елап-сыктап алалар. Егет чаклар, я?а гына ?йл?неп б?хет-с?гад?тт? яш?р еллар сугыш кырында калган. Миллионнарны? гомере япь-яшь килеш ?зелг?н.
? к?пме кызлар, апалар, се?елл?рне? с?ю тулы к??елл?ре ?рнеде, с?ю-наз к?теп тетр?г?н иренн?рд? ?аман ачы к?з яше т?ме булды.
Кулларына эн?-?еп тотып, туачак б?бил?рен? к?лм?к чиг?рг? тиешле к?пме н?фис затлар, барысын-барысын онытып, сугышка кит?рг? м??б?р булдылар. К?р?к-к?йл? тотып окоп казыдылар, й?гереп-чабып снаряд ташыдылар, зенитчылар булып к?кне сакладылар, н?фис и?н?рен? ?зм?верд?й егетл?рне салып, сугыш кырыннан алып чыктылар, яраларын б?йл?дел?р.
Моннан н?къ 58 ел элек — августны? 25 енд? Германияд?, Берлинны? Плетцензее т?рм?сенд? унбер татар улыны? гильотина пычагы астында башы ?зелде. Алар га??еп батырлык, берд?млек к?рс?теп, татар халкыны? горурлыгына, намусына ?верелде.
1967 нче елда Кремль янындагы Беренче Май м?йданында Муса ??лилг? ??йк?л ачылган иде. К?пт?н т?гел калган ун батыр исеме д? ??йк?л эрг?сенд?ге таш диварда урын алды. Шул у?айдан ??лил ??йк?ле янында бик зур митинг булды. Казанлылар бел?н берг? анда башкалабыз кунаклары да катнашты. Алар арасында герой-шагыйрь Муса ??лилне? к?р?шт?шл?ре, Муса абый бел?н и?г?-и? к?р?ш юлы ?тк?н ?мир ага Ут?шев, ?зб?кстаннан килг?н Ф?рит Солтанбеков, ??лилне? тормыш ипт?ше ?мин? ханым, кызы Чулпан, оныгы Таня да бар иде.
«Син ?лде?! Шулай да булсын! Л?кин кыю, к?чле рухлыларны? ?ырларында ирекк?, яктылыкка горур чакыручы ?анлы ?рн?к булырсы? син!» дип язган б?ек рус язучысы М. Горький. ?йтерсе? л? М. ??лил ??м аны? к?р?шт?шл?ре турында ?йтелг?н бу с?зл?р. Чыннан да, Муса ??лил, халкыбыз батырлыгы символы булып, безне? к??елл?рд? яши. Халкы ?чен ?лемн?н д? курыкмаган ка?арманнар ?анлы ?рн?к безг?!
Республикабыз ?ире кара алтын, табигый газ, ташк?мер, торф, т?зелеш материалларына бай. ?мма ?иребезне? байлыгы к?п еллар буенча в?хшил?рч? таланды, ?авабыз пычранды. Кил?ч?кт? без ?з ?иребезне? ху?алары булырга, мондый кыргыйлыкка юл куймаска тиеш.
Республикабызны? и? зур байлыгы, олы горурлыгы — Татарстан халкы. Ул инде д?рт миллионга якынлашып кил?. Татарстан ?ире — татар халкыны? борынгы, тарихи туган иле. Безне? халкыбыз ки? к??елле. Монда к?п кен? башка милл?тл?р ?зл?рене? икенче туган илл?рен тапканнар. Татар халкы гасырлар д?вамында рус, чуаш, мари, башкорт, мордва, удмурт ??м башка халыклар бел?н туган ?иребезне тагын да матурлау ?чен хезм?т итк?нн?р. Г. Тукай с?зл?ре бел?н ?йтк?нд?, «тел, л?гать, гад?т в? ?хлак алмашып» яш?г?нн?р.
??р халыкны? аеруча яраткан, ?з итк?н б?йр?мн?ре була. Безне? халкыбызда ис? бу — Сабан туе б?йр?ме.
Сабан туе язгы кыр эшл?ренн?н со? ?тк?рел?. Юкка гына «Сабан туе — хезм?т туе» дип ?ырламыйлар. Табигатьне? матур кочагында, мо?лы кошлар сайравы астында бу б?йр?м тагын да ?анлана, тагын да ямьл?н? т?ш?.
Милли к?р?шт?н башка Сабан туен к?з алдына китер?е д? кыен, ? атлар чабышын инде ?йтеп т? тормыйм. Ак к?бекк? баткан юргаларны? м?йдан уртасында баш ч?еп биешеп й?р?л?ре к?пме к??ел к?т?ренкелеге бир?!
?йе, Сабан туе — шатлык туе. К?кт? янып торган кояш та ул к?нне яктырак, матуррак карый кебек. Бар д?нья матурлана, г?з?ллекк? т?рен?. Б?тен ?ирд? шатлык, б?хет х?кем с?р?. Мен? шу?а к?р? Сабан туе минем ?чен аеруча якын.
Халкыбызны? тагын бер зур байлыгы — ул аны? ме? елдан артык булган тарихы. Безг? ?з тарихыбызны, телебезне, м?д?ниятебезне сакларга, ныклап ?йр?нерг? кир?к. Х?зергесе к?нд? и? изге бурыч — ?зебезне? б?йсезлегебезне, м?ст?кыйльлегебезне к?з карасыдай саклау.
Борынгы бабаларыбыз — болгарлар, кыпчаклар ?з илл?рен «Г?лстан» дип й?ртк?нн?р. Безне? республиканы? табигате д?, кешел?рне? тормышы да г?л бакчасы кебек булырга тиеш. Халкыбыз шуны? ?чен тырыша да инде. Л?кин шунысы кызганыч: ?йтк?небезч?, табигать к?нн?н-к?н пычрана, агачлар елдан-ел кими бара. Яшьл?ре, я?а утыртылганнары сир?к к?рен?.
Кеше ?з гомеренд? кименд? ун т?п агач утыртырга тиеш диг?н с?зл?рне укыганым бар минем. Кеше гомере ?чен зур сан т?гел бу.
?леге санны ?ил?к-?имеш агачларын ис?пк? алып ?йтм?г?нн?рдер. Урман-кырларны яшелл?ндер? ?чен д? кеше агач утыртырга тиештер бит. Утырта ??м агач гомере бел?н ?з гомерен чагыштыра, н?ти?? ясый.
Минем туган ягым Югары Киб?ху?а авылы да Татарстан Республикасыны? ямьле бер почмагы булып тора. Со?гы елларда авылымда к?п ?зг?решл?р булды: юллар салынды, йортларга газ керде, м?д?ни-к?нк?реш корылмалары т?з? шактый у?ышлы бара.
Татарстан Республикасы — зыялылар, талантлар иле. Г. Кариев, С. Гыйзз?туллина-Волжская, К. Тинчурин, Ф. Яруллин, Н. ?и?анов, Х. Туфан, Н. Ис?нб?т, Г. Б?широв, Р. Яхин, С. Садыйкова, И. Шакиров… Болар — татар ??м урыс д?ньясына, б?тенд?нья м?д?ниятен? Татарстан Республикасы бирг?н олуг ш?хесл?р, халкыбызны? с?екле уллары ??м кызлары.
Б?генге га??еп зур промышленносте, алга китк?н ф?не, борынгы ??м я?а корылмалары, м??аб?т театрлары, концерт ??м башка т?р тамаша заллары да — Татарстан к?рке.
Туган ?ирен, туган илен кем ген? яратмый да кем ген? а?а табынмый ик?н?! Алда ?йтелг?нч?, Татарстаныбызны? табигате бик матур ??м шифалы бит.
?лк?н яшьт?ге бер агай: «К?п еллар читт? яш?дем, туган ягыма, аны? табигате кочагына кайткач, чиста ?авасын исн?г?ч, салкын чишм? суларын эчк?ч, авыруымнан терелдем», — дип с?йл?де. Ышанам, табигать авыру т?нг? андый шифа бирерг? с?л?тле.
Кайларда со? шушы
?киятт?ге
И? д? ямьле, асыл ил? — дис?м,
Й?ри торгач белдек:
Бу д?ньяда
И? матур ил — безне? ?ир ик?н! —
дип язды Х?с?н ага Туфан да.
К??елг? ?зенн?н-?зе ?ыр кил?: «Аерма син безне, язмыш, туган илл?рд?н!»

помогите написать сочинение на татарском про Татарстан

Ответы:

??ркемг? д? ?з туган ягы бик кадерле. Кеше кая гына барса да, барыбер к??еле бел?н ?зене? газиз туган авылына, туган ш???рен? ашкынып кайта.         Безне? чиксез ки? илебезд? матур ш???рл?р ??м авыллар бик к?п. Тик б?ек татар теленд? а?лашып, с?йл?шеп, татар халкыны? гореф-гад?тл?рен? буйсынып яш?г?н кешел?р, ?лб?тта, Татарстан республикасында гомер кичер?. Татарстан республикасы экономик яктан ??м кеше саны буенча Русияне? и? зур республикалыраны? берсе. Шулай ук х?зерге Татарстан й?зд?н артык милл?тк? туган йорт, туган як. Ул к?п милл?тле республика. Татарстан ?зене? бай тарихы ??м уникаль табигать ресурслары бел?н халкында горурлык хисе уята, шу?а к?р? д? бу табигать почмагы туристларны? игътибарын яулап алган. Зур у?ыш бир? торган ки? басулар, к?п миллионлы ш???рл?р з??г?р сулы Кама, Идел елгалары ??м яшел урманнар  бел?н алмаша. Республика ?ир асты байлыклары бел?н д? горурлана ала.        Татарстан республикасында татар м?селман ??м  рус православие м?д?ниятене? ?зара б?йл?неп яш?вене? ?рн?ге к?рс?телг?н.Тарихыны? авыр вакыйгаларына карамастан, татар ??м рус халкы татулыкта ??м берд?млект? яши.        Татарстанда буыннан-буынга к?чеп  килг?н гореф-гад?тл?р, б?йр?мн?р бик к?п. Шуларны? берсе – Сабантуй б?йр?ме. Бу милли б?йр?м язгы ч?чу т?мамлануга багышлана.  Элек-элект?н Сабантуйны? к?рке – ат чабышлары, ?леге Татарстанда да бу спорт т?рен? бик ???миятле урын бирел?. Сабантуй б?йр?ме Татарстанда гына т?гел, ? татарлар яш?г?н барлык регионнарда да, х?тта чит илл?рд? д? ?тк?рел?.        Татар халкыны? милли б?йр?мн?ре бел?н берг? республикада яш??че башка милл?тл?рне? д? б?йр?мн?рен? д? зур игътибар салынган.        Татар к?йл?ре бигр?к т? мо?лы булып тоела. Башка телл?рг? т?р?ем? ителми торган мо? с?зе татар халкыны? к??елен сыйфатлый. Татар шигырьяте ??м ?ыр и?аты бел?н бер р?тт? татар м?д?ниятенд? традицион ??н?рл?р д? зур урын алып тора, алар татар халкыны? рухи д?ньясын чагылдыралар. М?с?л?н, татар халкыны? ювелир с?нгате б?тен д?ньяга билгеле. Шулай итеп, татар с?нгате безне? – татарларны? – борынгы буыннарыбызны? яш?? р?вешен, м?д?ниятен чагылдыра. Без, егерме беренче гасыр кешел?ре, ?з халкыбызны?, ?з туган ягыбызны? гореф-гад?тл?рен ихтирам итеп яш?рг? тиешбез.          Перевод сочинения на руссский язык:          Каждому человеку дорог свой родной край, своя родная земля. Где бы ни находился человек, он душой будет стремиться к тому месту, где он родился и вырос.        Наша необъятная родина богата величественными городами и самобытными деревушками. Но те, кто считает своим родным языком татарский язык, кто преклоняется перед традициями татарского народа, несомненно, проживают на территории республики Татарстан. Республика Татарстан относится к одному из экономически стабильных и густонаселенных регионов нашей страны. Кроме того, Татарстан – это родной дом для более ста национальностей и народностей, большая многонациональная республика. Благодаря богатой истории и уникальным природным условиям республика является предметом гордости для своих жителей и приковывает внимание огромного количества туристов. Необъятные урожайные луга и пашни, города-многомиллионники сменяются полноводными водами крупнейших рек Камы, Волги и других и зелеными могучими лесами. Богатства недр земли Татарстана даруют её экономике процветание.        Республика представляет собой образец культурного взаимодействия татаров-мусульман и православных русских. Несмотря на суровые события истории республики, в современном Татарстане русские и татары живут в мире и согласии.        Республика славится многовековыми традициями и обычаями. Одним из главных среди них является национальный праздник Сабантуй, который отмечается не только в самой республике, но и за её пределами и даже за рубежом, где живут татары. Главным событием этого праздника, посвященного к окончанию весеннего сева, выступают скачки. В современном Татарстане также уделяется огромное внимание конному виду спорта.        Наряду с национальными татарскими праздниками активно отмечаются и другие национальные празднества марийцев, удмуртов, русских и так далее.        Очень мелодична татарская музыка. Душу народа характеризует слово «мон», которое не имеет эквивалентов в значении других языков. Это не просто мелодия, это душа народа, нежная и ранимая, тонкая и изящная… Кроме поэзии и песенного творчества, колорит татарской культуры передается через традиционные художественные ремесла, которые отражают душевный мир народа татар. Например, всемирно известно татарское ювелирное искусство. Татарское искусство отражает быт и жизнь наших предков
, которые, безусловно, требуют уважительного отношения с нашей стороны – современного поколения, проживающего в двадцать первом столетии.

Как красивы наши реки Ик, Зай, Мёша, Черемшан, Казанка, Свияга! Почти у каждой деревни под горой в тени ив журчат родники с прозрачной и вкусной водой! Климат нашего края мягкий. Зима не слишком холодная.
Летом нет невыносимой жары. В Татарстане есть большие заводы, электростанции, новые города.
Какие только товары не выпускаются. Назвать только известные всей стране часы, машины. Обувь разных фасонов, шитые ичиги, меховая одежда, различные книги. В Татарстане живут люди разных национальностей: татары, русские, чуваши, мари, удмурты и многие другие. Они дружно трудятся, чтобы и дальше процветала наша республика.
У нашего народа много праздников. Но самый главный из них – Сабантуй. Если перевести дословно, сабан – плуг, туй – праздник.
Праздник плуга… Сабантуй не только татарский праздник.
В нем принимают участие русские, чуваши, марийцы, удмурты. Соревнуются лучшие пахари, борцы, мотоциклисты, разбивают горшки, лезут на столб за петухом, выступают артисты. Замечательны старинные игры.
Вы пробовали когда-нибудь бежать наперегонки, взяв в зубы ложку с яйцом? Шибко не разбежишься!
Самое интересное – скачки. После скачек коней обвешивают платками, полотенцами.
Всаднику вручают ценный приз. Сидят на траве борцы.
Правила борьбы строгие: побежденный выбывает. К вечеру в кругу остаются только самые сильные, ловкие, выносливые. Победитель – сильный, могучий батыр. Его главный приз – баран. Можно тысячу раз прочитать про Сабантуй, но лучше его хоть раз увидеть!
Стоит моя деревня на горке некрутой. Родник с водой студеной от нас подать рукой.
Мне всё вокруг отрадно, мне вкус воды знаком. Люблю душой и телом я всё в краю моём. (Г. Тукай ) Мое село в котором я живу не очень большое, но красивое. Рядом с нашим селом есть пруд, куда мы ездим с папой ловить рыбу.
Природа нашего леса сказочно разнообразна и богата. Войдешь летом в лес и залюбуешься его великолепием. Вот стоят вековые великаны-дубы, недалеко – белые кудрявые березы, заросли орешника и черемухи, краснеет земляника. А какой здесь чудесный воздух!
Подует ветерок и обдаст тебя запахом хвои или березового веника, и если присядешь на полянке, то вдохнешь аромат луговых цветов. Среди цветов порхают бабочки и жужжат пчелы, собирают мед с цветов. Тишину и лесной покой будит трелями соловей, кукушка угадывает, сколько вам лет, а белобокая сорока следит за непрошеными гостями.
Где-то за кустиком притаилась хитрая лисичка, дрожит от страха заяц, ежик направляется к своей норке. А сколько в лесу грибов! Убери листву, и ты найдешь белого груздя, по пенькам рассыпались опята, а под березой сидит белый гриб. Лес полон жизни.
Из леса непременно отправишься к роднику, где студеная чистая вода напоит тебя и умоет. Если кто-то меня спросит: Что для тебя родной край? Я отвечу: это луга и поля, реки и озера, леса и рощи. Мои друзья, родители, дом, школа, село, район, республика, страна – это все мой родной край.
Много мест красивых на свете, но дороже родимых нет! Я люблю свой край!

Туган ягым – Татарстан.
Мин яратам сине, Татарстан!
Ал та?нары? ?чен яратам.
К?к к?кр?п, яшен яшьн?п яуган
Я?гырлары? ?чен яратам…
Мин Татарстан республикасында яшим. Нинди республика со? ул Татарстан? Татарстан – б?йсез д??л?т. Бик бай, бик матур, бик г?з?л республика. Р?сми исемен 1992нче елда ала. Халык саны – якынча 4 миллион кеше. Республикада 107 милл?т в?киле яши. Башкаласы – Казан. Президенты – Минтимер Ш?рип улы Ш?ймиев. Татарстанда ике тел – татар ??м рус телл?ре – д??л?т телл?ре булып санала. Татарстанны? флагы, гербы ??м гимны бар.
Аны? табигате бел?н сокланып туеп булмый. Елны? д?рт фасылы ?зенч? матур.
Салкын кыш к?нн?ре мамыктай яуган ак карлары бел?н, кардан юрган ябынган табигате бел?н к??елне с?ендер?. Табигать тыныч йоклый. Тир? як шундый тыныч. Кышын биек таудан чана шуулары ни тора!
Яз ?иттеме, карлар эреп, табигать уяна башлый. Урамнар тулып, шаулап г?рл?векл?р ага. Кар астыннан беренче ч?ч?к – умырзая баш т?рт?. Кышын тыныч йоклаган табигать уяна. ?ылы яктан т?ркемн?ре бел?н кошлар кайта башлый. Д?нья ямьл?н?, ч?ч?к ата. Кояш матур итеп елмая.
? ??йге матурлыкны ?йтеп т? бетерерлек т?гел! К?н ?ылы, кояшлы. Я?гырын да к?теп аласы? ??йне?. Каникул вакытында мин авылга кайтам. Табигать бел?н ашыкмыйча гына сокланам. Ерактан, урман ягыннан, кошлар ?ыры ишетел?. Кемдер чалгы, с?н?к тотып печ?нг? бара. Басу ягыннан балаларны? чыр-чу тавышлары ишетел?. Елга буена барса? тиз ген? кайтам дип уйлама. Андагы р?х?тлек! Й?гереп килеп суга чумулары ни тора! Л?кин кин?т кен? каяндыр бер кечкен? болыт килеп чыга да, к?к к?кр?п яшенле я?гыр ява башлый. Бу ?зе бер р?х?тлек! Эссед?н ?л?ер?г?н балалар, аяк киемн?рен салып, урам буйлап чабышалар.
К?з ?зенч? матур. Д?нья алтынсу т?ск? кер?. Балалар т?рле т?ст?ге яфраклардан б?йл?мн?р ясыйлар. Укучылар шау-г?р килеп м?кт?пк? баралар, ?би-бабайлар т?енчек-т?енчек бакча ?имешл?ре ташыйлар. Ата-
аналар, коелган яфракларны ерып, ашыга-ашыга эшк? й?гер?л?р. Кояш баеган чакта бигр?к матур. Д?нья ?китт?ге кебек була.
Татарстан табигате бел?н ген? т?гел, ?зене? кешел?ре бел?н д? матур. Б?генге к?нд? ул зур с?яси, икътисади, ф?нни, м?д?ни ?з?к т?. Республикабызда д?ньяк?л?м танылган театрлар, музейлар, югары уку йортлары эшли. Т?рле илл?р бел?н тыгыз б?йл?нешт? тора.
Мин ?земне? бу республикада торуым ??м яш?вем бел?н горурланам.
Алдагы к?нн?ренд? д? гел шатлыклар гына телим.

  • – ??р кешене? беренче к?нн?н ?к туплый башлаган х?зин?се – туган тел. ??р милл?т кешесе ?чен и? матур, и? кадерле тел – ?зене? туган теле. Билгеле булганча, безне? татар телебез – ЮНЕСКО тарафыннан Б?тен д?нья халыкара аралашу теле дип саналган 14 телне? берсе. Татар теленд? аралашабыз ик?н, дим?к, татар милл?те яши, ?с?. Милл?тебезне? югалмавы, телебезне? ?с?е безне? кулда. Милл?тебезне? д?вамчысы булырлык укучылар бармы ик?н безне? арада. ?йд?гез, ачыклап карыйк.
    Нинди таныш мо?лы к?й бу?
    Тукай ?ыры – “Туган тел”.
    Ист?н бер д? чыкмый торган
    Халык к?е – “Туган тел”.
    ??р кеше ?чен и? якыны, и? м??име – ул туган теле! Минем туган телем – татар теле. Мин тугач, ?ниемне? назлы итеп “балам” диг?н с?зе д?, беренче тапкыр ?йтк?н “?ни” с?зе д? туган телемд? булган. Ми?а туган телемд? ген? с?йл?шерг? у?ай, ч?нки кечкен?д?н туганнарым бел?н туган телемд? с?йл?ш?м, аралашам.
    Туган телебезг? дан ?ырлаучы язучыларыбыз ??м шагыйрьл?ребез бик к?п. Габдулла Тукай, Галим?ан Ибра?имов, ?ади Такташ, Муса ??лил, Абдулла Алиш, Гадел Кутуй ??м бик к?п башка ?дипл?ребез. Аларны? ?с?рл?ре аша без туган телебезне? б?еклеген, затлылыгын а?лыйбыз. Матурлыгына, г?з?ллеген? сокланып туя алмыйбыз.
    Туган тел! Бу с?з ??ркем ?чен кадерле, газиз! Ул ватан, туган ?ир, ата- ана с?зл?ре бел?н берг? торган б?ек, изге ??м кадерле с?з!
    Алсу Гыймадиева, 8 нче сыйныф укучысы
    И туган тел, и матур тел, ?тк?м-?нк?мне? теле!
    Д?ньяда к?п н?рс? белдем, син туган тел аркылы.
    Минемч?, туган телне яратуны шагыйребез Г. Тукай тулысынча а?латып бирг?н. “Туган тел” шигыре кешене тормышны? б?тен чорларына алып кайта. Си?а гомер б?л?к итк?н ?ти-?ние?не? теле аша син д?ньяны таныгансы?. Башка телл?р ?зл?ренч? матур булса да, ?з теле?не? я?гырашы ук башка. Ул си?а ?гет-н?сыйх?т булып та, ирк?л?п-с?еп т? ишетел?.Туган теле? аша ?ирд?ге, кешед?ге матурлык б?тен тулылыгы бел?н а?лашыла.
    ?ырларыбызга мо?лылык хас булган кебек, телебезг? д? мо?лылык хас. ? мо? кешене? й?р?генд?, к??ел т?ренд? туа. Мо?лы халык начар була алмый. Мо? ул – халык рухыны? ышанычлы сакчысы. Шуны онытмасак, телебез ??рвакыт мо?лы, ягымлы, а???ле булыр.
    Дил?р? Бакирова, 8 нче сыйныф укучысы
    И? элек бу тел бел?н ?нк?м бишект? к?йл?г?н,
    Аннары т?нн?р буе ?бк?м Хик?ят с?йл?г?н.
    Туган тел турында безне? б?ек шагыйребез Габдулла Тукайдан да матур итеп ?йт?че юктыр. К?пме м?гън? салынган бу шигырь юлларына.
    Минем туган телем – татар теле. Ул ми?а бик якын тел, ч?нки минем телем татар теленд? ачылган. Мин кечкен?д?н бу телд? иркен с?йл?ш?м. ?нием ми?а татар теленд? бишек к?йл?ре к?йл?г?н, татар ?киятл?рен с?йл?г?н. Х?зер, зур ?сеп ?итк?ч т?, мин татар эстрадасы артистлары ?ырларын р?х?тл?неп ты?лыйм. Татар халкыны? кызыклы, б?ек ш?хесл?ре, театр д?ньясы, с?нгате турында к?бр?к белерг? тырышам. М?кт?п тормышындагы туган телем? кагылышлы чараларны яратам.
    Минем к?п кен? дусларым татар балалары. Рус м?кт?бенд? укуыбызга карамастан, без алар бел?н татарча аралашабыз. Сыйныфыбызда татар балалары булып та татарча с?йл?ш? белм??чел?ре д? бар. Минем ?чен туган теле?не белм?? – бик кызганыч к?ренеш. Моны? с?б?бе – гаил?д? ?з теле?д? с?йл?ш? м?мкинчелеге булмау, дип уйлыйм. Бу яктан мин ?земне бик б?хетле кеше дип хис ит?м, ч?нки барлык туганнарым бел?н туган телемд? с?йл?ш? алам. ??м шуны? ?чен д? ата-анама, д?? ?нил?рем бел?н д?? ?тил?рем? р?хм?тлемен.
    Чулпан Мирзагалиева, 8 нче сыйныф укучысы
    Туган тел – ул минем бер ?лешем. Ч?нки ансыз мин татар кызы була алмас идем. Туган телемд? мин дусларым бел?н аралашам. Татар теленд? тапшырулар, т?рле программалар, кинолар карыйм. Бик матур мультфильмнарны х?тта кечкен? энем д? карарга ярата.
    Мин ?нием бел?н концерт, театрларга й?рим. Туган телемд?ге мо?, к?йл?рг?, биюл?рг? мин бик гашыйк. ?зем д? ?ырларга яратам.
    Танылган, к?ренекле татар ш?хесл?ре турында к?бр?к белерг? тырышам. Туган телемд? язылган бай тарихлы ?д?бият бел?н танышам. Белемемне тагын да ?стер?сем, туган телемне камил бел?сем кил?.
    Туган телем минем ?чен бик газиз. Ул – и? туган, и? матур, и? татлы тел!
    ?мин? Гадиева, 8 нче сыйныф укучысы

  • Туган телем – татар теле.
    Татар теле ул – Тукай теле. Аны? шигырьл?ренд?
    Туган  телне  ярату, туган  илг?  булган  м?х?бб?т
    бел?н  ?релеп  кил?. Шу?а  к?р?  да  туган  телне
    ярату  ватанга  тугрылыкка , ата – анага  яратуга ,
    х?рм?т  ит?г?  ти? . Туган ?ск?н  илне?  якынлыгын,
    Ватанны? газизлеген  тоярга  да  безг?  туган  тел  ярд?м  ит?. Туган  тел  хезм?т  бел?н  берг?  кешене
    ?стер? , а?а  Ватанны?  тарихын  белерг?  ,милли
    с?нгатен  а?ларга , яратырга  ярд?м  ит?.
    Туган  тел ! Бу с?з  ??ркем  ?чен кадерле , газиз!
    Минем  туган  телем – татар  теле. Тугач  та  ?нием-не?  назлы итеп  “ балам “ диг?н  с?зен  туган телен-д?  ишетк?нмен.
    Минем туган  теленн?н  д? матур  тел  юктыр  ул.
    Бу минем  с?зл?р  ген?  т?гел.Туган  тел ! Анардан
    да  к?чле , татлы , назлы , л?зз?тле тел  бармы ик?н?
    Минем  туган телем – ?ырдай  мо?лы  татар  теле.
    ?биемне? бишек ?ырларыннан  туган телемне?
    матурлыгын , кыймм?тен  а?лап ?стем.
    ??р  кеше  ?з  туган  телен  с?ярг? , яратырга
    тиеш . ?г?р  кеше  туган телен  с?йм?с?  ул туганнарын  да  яратмас. Туган  телем  нурлы  кояш  сыман  б?тен  д?ньяга яктылык , ?ылылык  тарата.
    Туган тел ! ??ркем  ?чен  газиз  бу. Ч?нки  тел –
    тормыш  чыганагы , белем чишм?се. Тел  ул зур  бер
    кибет кебек : анда ??ркем ?зен? ни д? булса  таба.
    Тел кешег? бер – берсен а?ларга , бер – берсе? тел?к, максатларын,  уйларын  белерг?  ярд?м  ит?. Ул –
    Ватан , туган ?ир , ата – ана с?зл?ре  бел?н ян?ш?
    берг?  торган  б?ек , изге  ??м  кадерле  с?з!
    ??м  минем  ?йт?сем  килг?н  фикерем :
    “ Балалар ,?лк?нн?р , мил?тт?шл?р! Туган телне  яратыгыз , х?рм?т итегез , ул телг?  с?еп карагыз!”
    Яш?сен  туган тел ,и?  матур тел,
    ?тк?м – ?нк?мне?  теле!!!
    Галиева Лилияна
    10 сыйныф

  • Минем туган телемд? – д?ньяда т??ге тапкыр “?нн?”, “?тт?” дип ?йттерг?н газизл?рд?н газиз нинди ген? с?зл?р юк…Серле д?, хикм?тле д? ул с?зл?р…Кайсылары бик тир?ннн?н чишм? кебек саркып  чыгалар, ? бер ишел?ре язгы ташкын кебек ургып агалар. Мин телне н?къ мен? шул с?зл?р аркылы к?з алдына китер?м.
    Туган тел, милл?т теле, д??л?т теле дибез. А?лашыла: с?зебез тел турында, аны? ?сеше, куланылышы турында барачак. Шулай да, кир?кме со? б?ген мондый с?йл?ш??! Сулый торган ?авабызны к?нд?лек тормышта уйламыйбыз да. ?мма сулый бир?без. Бер караганда, тел д? шундыйрак кебек: б?ген аны белерг?, яратырга ?нд?? кир?кме?
    Кир?к, бик кир?к. Ч?нки милли тел язмышы – ул милл?т язмышы, л?кин аны? яш?еш, ?сеш формасы, милл?тне? сакчысы да, аны? кил?ч?гене? гарантиясе д?. Туган тел –  и? беренче чиратта милл?тне яш?т?че и? ???миятле ?еп.??мгыять ?сеше югарырак к?т?релсен ?чен  кешел?рне? милли ?за?ы югары булу, яш?еш, и?тимагый-с?яси тарихы, гореф-гад?тл?ре, теле булу шарт, дип уйлыйм мин. ??мгыять югарырак баскычка менг?н саен, тел д? ?с?, камилл?ш? бара.
    Кешене? ?з туган телен яхшы бел?е аны? ?з илен?, телен?,халкына,ата-анасына, ?би-бабасына м?х?бб?те,х?рм?те турында с?йли. Шулай булганда гына ул башка телл?рне д? тиешле югарылыкта б?яли ??м х?рм?тли ала. Без, яшь буын, ?з туган телебезне никад?р к?т?рс?к, ?стерс?к, башка халыклар арасында шулкад?р абруй казаначакбыз.Ш?кер, ??р халык ?з теленд? аралашсын, белем алсын ?чен безне? республикабызда,районыбызда ??м, ?лб?тт?, м?кт?бебезд? барлык шартлар да тудырылган, РФ ??м ТР конституциясе бел?н д? ныгытылган. Барысы да ?зебезд?н тора. Телл?р турындагы Законнар  да тормышка ашырыла.Телне ?йр?нерг? тел??чел?р ?чен онлайн “Ана теле” проекты, “Чиста с?з” акциясе, «Мин татарча с?йл?ш?м”, татар теленд?ге интернет проектлар,олимпиада-б?йгел?р – моны? бер ?леше ген?…
    Б?ек  ?дип Габдулла Тукай да бит туган телне ярата белеп яраткан.Ул телне бары тик тышкы ямь бир? чарасы, матур а???н?р ?ыелмасы итеп кен? карамаган, аны и? элек аралашу,а?лашу, т?рбия ??м ?с? коралы  итеп таныган. Минем д? туган телне яратуым Туган илем? булган м?х?бб?тем бел?н ?релеп кил?, аны? аерылгысыз ?лешен т?шкил ит?. Д?ньяда аралашу чарасы буларак танылган 14 тел арасында минем туган телем-татар теле булуы ми?а я?а д?рт, к?ч ?сти. Шулай булгач, барлык-барлык с?зл?р арасында минем д? ?з с?зем бар… Газизл?рд?н газиз ?тк?м-?нк?м теле – Б?ек Татар  теленд?ге с?зл?рем – ?ир шары буйлап кояш нурлары булып таралсын иде д? ?и?андагы барлык кешел?рне бары тик изгелекк?, татулыкка, тынычлыкка ?нд?п торсыннар иде!!

  • Ту?ан  телем
    ??  ?с?  телем – мине?  ?с?н матур,
    и?  т?мле  тел,
    ?? телем – ?? ?йберем бул?ан ?с?н
    ярата к??ел…
    М.?афури
    Атай-?с?й, тыу?ан  йорт, ту?ан тел, Тыу?ан  ил… Былар бер-бере?ен? ты?ы?  б?йл?нг?н, кешене? к??ел  т?ренд?  сабый  са?тан урын ал?ан  и?  ??зиз  т?ш?нс?л?р. Ысынлап та, ту?ан  теле?де  яратыу – Тыу?ан илде, ата-?с?йе?де  яратыу  ул. Халы?та  “И? татлы  тел – ту?ан тел, ?с?м   ??йл?п тор?ан  тел”  тиг?н  м???л бар. Баланы  телг?  и? ??зиз  кеше?е – ?с??е  башлап ?йр?т?.
    Мине? ту?ан телем – баш?орт теле.Мине? телем  ме?-ме?  йылдар   аша, ?ис бер тарих  ?ынау?арына  бирешм?й   ата-бабаларыбы??ы?   й?ш??  тарихын, йыр-мо?он, ижадын  т?км?й-с?см?й  бе??е?  к?нд?рг?   етк?р?. “Теле ю?ты?  ?ына – иле ю?” – тип  баш?орт халы? ша?иры  Р.?арипов   ю??а ?ына  ?йтм?г?н.
    Мин – баш?ортмон!  ??м быны? мен?н  мин  ?орурланам. ?аил?л?  тик  баш?ортса ?ына  аралашабы?. Бе? ата-?с?йем, а?айым мен?н  берг?л?п   ту?ан  телебе???  сы??ан   телетапшырыу?ар?ы   ?арайбы?, радиотапшырыу?ар?ы   ты?лайбы?. Б?л?к?йер?к са?та  “А?бу?ат”  журналын   у?ы?ам, х??ер  “Аманат” журналын, “Й?ншишм?” г?зитен  яратып у?ыйым.
    ?леге   ва?ытта  мин 6-сы класта  у?ып й?р?й?м. М?кт?пт?  баш?орт  телен   беренсе кластан   яратып  ?йр?н?м. Н?фис  ??? конкурстарында,          ?илми  тикшерене?   конференция?ында  ?атнаштым. Былтыр?ы у?ыу   йылында  район  ??м ?ала  ким?ленд?   ?тк?релг?н    Баш?ортостанды?   ??  ирке  мен?н    Р?с?йг?  ?ушылыуына   450   йыллы?ына  арнал?ан    с?с?нд?р  б?йге?енд?  ?атнашып, ошо б?йгене?   йом?а?лау   ??м   Гала-концертында    Баш?ортостан  Республика?ы Президенты   М.?.Р?химов  алдында сы?ыш  я?ау    мине?   ?с?н   бик  и?т?лекле   ва?и?а булды.
    Республикабы??а   баш?орт теле  д??л?т теле  тип и?лан ителе?ен?    ?ыуандым. Баш?ортостан тиг?н илд? й?ш?г?с, баш?орт  телен  ??тере?, ?йр?не?  м??имдер, тип уйлайым. Класташтарым, ду?тарым  мен?н  саф баш?орт  теленд?  аралашыу?а   мин  бик шатмын.
    Дим районы 123-с?  лицейыны?   6-сы класс
    у?ыусы?ы   Мини?олов  Динар?ы?  инша?ы
    У?ытыусы?ы   Кириллова  Г.Р.

  • Туган телем – халкымны? акыл ??м мо? чишм?се.
    Ад?м баласыны? к??еленд? булган йомшаклык ??м катылык кебек н?рс?л?рне ачып бир?че, гыйлем, ?д?п, м?гъриф?т кебек н?рс?л?рне к?рс?т?че н?рс? – телдер.
    И минем ?андай кадерле, и мо?лы туган телем.
    Кайгылар иле т?гел син, шатлыклар иле б?ген.
    М?кт?п шатлык йорты була аламы со?? Шатлык йорты булырга тиешме? Тиеш, билгеле! Мин шулай дип уйлыйм. Кайбер??л?рне? фикеренч?, м?кт?пне? т?п вазифасы – укучыга белем бир?, ? калганы… Калганы да аерата ???миятле вазифалардан тора шул – укучыга т?рбия бир?, а?а шатлык б?л?к ит?, м?ст?кыйльлеген ?стер?. Уеннар  зур ???миятк? ия. Уеннарда катнашып кыюлык арта, ?зе?д? булган аерым кимчелекл?р юкка чыга, ипт?шл?р арасында бертигез хокуклы кеше буларак т?рле биремн?р ?т?л?, а?а с?л?т арта. Ч?нки м?н?с?б?тл?р эчкерсез, табигый, ??ркем с?л?тенч? эшли, к?чен кызганмый, уртак н?ти?? ?чен куана. Гомум?н уеннар системасы безд? укучыларда халкыбызны? милли тарихына, татар телен? ??м ?д?биятына, м?д?ниятен? м?х?бб?т тойгысы, ?з халкыбыз бел?н горурлану хисл?ре, ?з халкыны? тарихын, аны? у?ай гореф-гад?тл?рен, традициял?рен ?йр?н? бел?н кызыксындыру шикелле к?рк?м сыйфатлар т?рбиял?рг? ярд?м ит?. Халык уеннары никад?р кыска ??м ачык, т?эсирле, а?лаешлы. Алар безне? уйлау, фикерл?? д?р???сене? активлыгын арттыра, д?ньяга карашны ки??йт?, рухи хал?т ?сешен камилл?штер?. Без уеннардан к?п кен? м?ст?кыйль тормышта кир?к булган т?рле к?некм?л?р алабыз. Милли уеннар ?ырлар, халык ?йтемн?ре, афоризмнар, канатлы с?зл?р, м?кальл?р бел?н тыгыз б?йл?нг?н р?вешт? алып барыла. Уеннар вакытында безд? фикерл?? с?л?те, ихтибарлылык арта, х?тер ??м с?йл?? культурасы байый.
    ??р халык ?зене? мо?-сагышын, ?рн?л?рен к?йл?рг? сала, ?ыр итеп ?ырлый. С?зе я?гырашына туры килг?нд?, эчт?леге искерм?г?нд?, ?ырлар аеруча озын гомерле була. ?з?к ?згечл?ре, мо?лылары, буыннардан буыннарга к?чеп, ?зен я?а т?смерл?р бел?н баетып, халык х?теренд? яши бир?. ?ыр — тарихны, тарихы?ны бел?, ?з чиратында, ?ырны оныттырмый. Нинди ген? ?ырны ?ырласа? да, син аны к??еле?, уйлары? бел?н я?артасы?, ?зе?неке саныйсы?. Б?тен д?нья буйлап сибелг?н татарны?, ?ай, к?п т? со? ?ырлары! Кайсы гына ?ырны алса? да, бер н?рс? к?зг? ташлана: кеше гомере буе б?хетен эзли ??м аны еракта, ?тк?нд?, хушлашкан ярларда, ташлап китк?н туган ?иренд? таба. Б?хет-шатлык ташып, б?ркеп торган ?ырлар азрак, с?енечне ?зе? д? кичереп була, ?мма кайгы-х?ср?тне б?лешерг? кемдер кир?к. ?н? шул кемдер — ?ырны ты?лаучы, си?а кушылучы да инде. ?ырлыйм дис?, б?йр?менд? к?т?реп алырлык ?ырлары да к?п милл?темне?.
    Тел – аралашу чарасы. Тел ярд?менд? аралашып без ?зебезне? уй-фикерл?ребезне, хыялларыбызны, шулай ук шатлык ??м кайгыларыбызны белдер? алабыз. Киемен? карап каршы алалар, акылына карап озаталар дип тикм?г? ген? ?йтм?г?нн?рдер шул. Шу?а к?р? д? кеше акыллы булырга тиеш. Кеше акыллымы, юкмы ик?нне без кайдан бел? алабыз со?? ?лб?тт?, кешене? с?йл?меннн?н аны? ни д?р???д? акыллы ??м культуралы ик?нен белеп була. ?з теле?не? кадерен белер ?чен, чит ?ирл?рд? яш?п карарга кир?к. Ана теле?не? мо?ын, а???ен а?лау ?чен, кайвакыт бер бишек ?ырын ишет? д? ?ит?. Тел ?че д? була, т?че д?. Усал теллел?р кайвакыт р?н?етеп т? куя. Йомшак теллене? ?анга р?х?тлек бирг?не бар, т?пк? утыртканы да юк т?гел. Теле бозыкны? к??еле бозык, ди халык. Теле катыны? к??еле каты, диг?н м?каль д? бар.
    Тел — к??елне? к?згесе д?, тылмачы да, ачкычы да, тагын ?лл? н?рс?л?р д? ик?н.
    Без рус м?кт?бенд? укуыбызга да карамастан, ?зебезне? туган телне ?йр?н? м?мкинлегебез бар. ? инде ?з телен белм?г?н, аны х?рм?т итм?г?н кешед?н нинди “чын кеше” чыксын. Туган телне онытуны? нинди н?ти??г? китер?ен Чы?гыз Айтматов “Гасырдан озын к?н” ?с?ренд? бик оста сур?тли. ?з халкын, тарихын, телен онытучыларны ма?кортлар дип атый ул. Андыйлар туган илен? каршы яуга чыгарга, тапкан анасына кул к?т?рерг? д? ?зер.
    ?ир й?зенд? булган б?тен н?рс?
    Б?лг?н саен кими, кечер?я.
    Тик бер ген? н?рс? – ана м?х?бб?те
    Б?лг?н саен арта, к?ч?я, – дип яза балалар язучысы М?рзия Ф?йзуллина. Бу бик зур с?з. Балалар к??елен а?лап, ?гет-н?сих?тне д? зир?к, акыллы, шаян-тапкыр гыйб?р?л?рг? т?реп, кешене? к??ел кылларын чиртерлек итеп язу с?л?те, ??м д? шушы язганнарны к??ел т?рен? ?теп керерлек итеп а?лату с?л?те ??ркемг? д? бирелми. ?аваплы да,  авыр да, шул ук вакытта бик мактаулы да вазифадыр ул балалар язучысы ??м укытучы булу. Безне? аксакалларыбыз, галимн?ребез, язучыларыбыз татар телене? б?еклеге  турында ?йтеп калдырган  матур с?зл?рне безг? яраткан укытучыларыбыз ?иткер?.
    Татар телен Такташ с?йде,
    Тукай ?зелеп мактады.
    Урам теле т?гел диеп,
    Насыйри да яклады.
    ??м шулай ук К. Насыйри: бер?? башка телне ?йр?нм?кче булса, башта ?з телен белсен, – диг?н.
    – Туган телне белм?? – телсез калу, – диг?н Дагстан шагыйре.
    Мен? шулай итеп б?ек татар халкы безг? ки??шл?рен бирг?н, ?зене? т?рле чаралары бел?н т?рбиял?г?н. Шу?а к?р? без туган телебезне? кадерен белерг?, аны ?йр?нерг? ??м ихтирам ит?рг? тиешбез.
    Сии – минем тере тарихым,
    Син – минем кил?ч?гем,
    Тик синд?, газиз туган тел,
    Б?хетк? ?ит?ч?гем.
    И телем, синд? н?фислек
    Чишм?се киб?ме со??!
    Гасырлар си?а тим?де,
    Д?верл?р тияме со??!
    Гасырлар да, д?верл?р д? безне? акыл ??м мо? чишм?се булган туган телебезг? тим?сен иде. Еллар ?тк?н саен мо? д?рьябыз тир?н?я ??м сафлана барсын!                                          Шарафутдинова Айгель
    Сенгилей районы Красный Гуляй урта м?кт?бе

  • ?тк?м – ?нк?мне?  теле
    Туган тел дип ?йт?г?,Габдулла Тукай язган шигырь юллары иск? т?ш?:
    И туган тел, и матур тел,
    ?тк?м –?нк?мне? теле…..
    Туган  тел! Бу  с?з  ??ркем  ?чен  кадерле, газиз!Туган  телне  тугач та ишет? ??м  ?йр?н?  башлыйсы?,шу?а  к?р?  аны  туган  тел  дип  атыйлар да.
    Минем  туган  телем  –  газизл?рд?н  –  газиз Анам телем  –татар теле.
    Тугач та ?ниемне? назлы итеп  “ балам ” диг?н с?зен туган телемд? ишетк?нмен. Беренче “ ?ни”  ??м   “?ти” с?зен д? татар теленд? ?йтк?нмен. Безне?  гаил?д?  гел  татарча  с?йл?ш?л?р.?ти –?ниемне?  ми?а  бирг?н  и? зур  б?л?кл?ре  минем  исемем  ??м  телем  булды.
    Мин  яратам  туган  татар  телемне!!! Ана  теле  д?ресл?рен?  яратып  й?рим.Татар  ?ырларын  бик  яратып  ты?лыйм  ??м ?зем д? ?ырларга й?р?н?м.Татар  теленд?ге  китапланы  ?з  телемд?  укый  алуыма ,  анам  теленд?  с?йл?ш?  бел?ем?  мин  бик  шатмын. “ Мин  – татар! – дип горурланып  ?йт?  алам. Мин  ?х?т   Гаффарны?    “Без – татарлар”  диг?н  шигырен  яратам.
    Без – татарлар!
    Шулай диеп бел?
    Безне б?тен д?нья, бар халык.
    Без – татарлар!
    Шушы исем бел?н
    ?ирд? яш??  ?зе бер б?хет.
    Ми?а ?з милл?тем, туган телем кадерле.  М??ге яш?,туган телем!!!
    Г?р?ев Булат   4 сыйныф

  • Туган тел дип ?йт?г?, Г. Тукай язган шигырь юллары иск? т?ш?:
    И туган тел, и матур тел,
    ?тк?м, ?нк?мне? теле!
    Д?ньяда к?п н?рс? белдем
    Син туган тел аркылы.
    Минем туган татар телем чынлап та бик матур. Ул минем ?чен ?тк?м-?нк?м кебек ?к якын. Туган телен югалткан милл?тне? кил?ч?ге юк дип уйлыйм мин. ?з телен яхшы белг?н кеше ген? милл?те бел?н горурлана, аны? кадерен бел?.
    Мин Свердловск ш???ренд? тудым. Ул вакытта минем ?ти-?нием анда эшл?г?нн?р. Мин рус м?кт?бенд? укыдым.
    К?пт?н т?гел без Казанга ?йл?неп кайттык. Без гаил?д? гел татарча с?йл?ш?без, ч?нки барыбыз да татар балалары. Свердловскида вакытта татарча ?йд? ген? с?йл?шеп була иде. Казанга кайткач, мин урамда да, транспортта да татарча с?йл?шеп й?рг?н кешел?рне к?реп шатландым. К??елем р?х?тл?неп китте. Ничектер алар ми?а бик якын булып, туган кебек тоелдылар. ? м?кт?пт? татар теле д?ресл?ре буласын белг?ч, мин бигр?к т? с?ендем. Татар телен ?йр?н? безг? рус ??м инглиз телл?рен ?йр?нерг? ?ич т? комачауламый. Авылга кайткач, ?бием, башымны сыйпап: “Б?бк?м, беркайчан да ?з теле?не онытма, туган теле?не балалары?а да ?йр?терсе?!” ? ди. Мин, ?лб?тт?, гомер буе ?земне? туган телемне саклармын!

  • Кеше тормышында аны? б?тен гомере буена аерылгысыз т?шенч?л?р, кешел?р, ?йберл?р була. Мин шуларны? берсе дип, аны? туган телен саныйм. Ул ? кешене? д?ньяга аваз салган минутыннан со?гы сулышына кад?р ян?ш?.
    “Туган” с?зе тагын бернич? с?з бел?н с?зтезм? ясый: “Туган апа”, “Туган ил” ??м “Туган тел”. Бу т?шенч?л?р ? ?чесе д? кеше ?чен и? якын, и? кадерле. ?г?р кеше бу т?шенч?л?рг? битараф караса, аларны еш алыштырса, онытса яки хыян?т итс?, ул кешег? “изге” диг?н с?з таныш т?гел.
    Кеше д?ньяга беренче аваз салуга, аны тудырган ана ?зене? сабыена туган теленд? “балам” дип энд?ш?. Баланы? беренче ?йтк?н с?зе д? туган теленд? я?гырый. Кеше ?зене? и? саф хисл?рен бары тик туган теленд? ген? белдер? ала. Б?ек Тукай юкка гына ?зене? и? кадерле кешел?ре ?ти-?нил?рен? р?хм?т с?зл?рен, алар рухына багышлаган догаларын туган теленд? белдерм?г?н.
    И туган тел! Синд? булган
    И? элек кыйлган догам:
    Ярлыкагыл, дип, ?зем ??м
    ?тк?м-?нк?мне, Ходам!
    Безне? халкыбызны? к??ел ?????рл?ре бары тик туган телд? ген? сакланып калган. Бары тик туган телд? ген? алар к??елне? и? нечк? кылларын тибр?т? алалар. Шу?а к?р? д? безне? ш?хесл?ребез, галимн?ребез, язучы ??м шагыйрьл?ребез туган телг? зур игътибар бир?л?р. Галимн?р фикеренч?, ?з туган теленд? белем алу балага ?и?елр?к бирел? ??м ?зл?штер?, а?лау д?р???сен арттыра ик?н. ?з туган телене? кешег? т?эсир к?че д? к?члер?к. Бу турыда аксакал язучыбыз Г. Б?широв бик д?рес ?йтк?н. Ул инде туган телне? байлыгын бик яхшы бел?, ч?нки гомере буе халык авыз и?аты ?????рл?рен ?ыйган ??м ?йр?нг?н кеше. “Халыкны? и? зур байлыгы, и? кадерле рухи х?зин?се, ? дип яза Г. Б?широв, ? ?ичшиксез, аны? теле. Халык ?зене? телен, оста бакчачы кебек, яман ?илл?рд?н, р?химсез салкыннар куырудан саклап, ме? еллар буена ?стереп килг?н. ?злексез баетып, матурлап, и? тир?н фикерл?рен, и? нечк? хисл?рен д? а?латып бирер д?р???г? китерг?н”. Никад?р м?гън?ле с?зл?р!
    Минем туган телем ? татар теле. Шагыйрь Н. Н??ми аны “?ырдай мо?лы”, Р. Ф?йзуллин “тыйнак, басынкы, т?зем”, И. Гыйл??ев “т?мле, к?рк?м, ?стен”, ? Х?с?н Туфан ис? “к?кр??л?р теле, батыр ??м ?????р мирас” дип атый.
    Б?ген татар теле ??м??риятебезд? д??л?т теле дип беркетелг?н. Шу?а к?р? аны? кулланыш даир?се д? ки??я. Ул инде х?зер ? кешел?р арасында ?зара аралашу коралы гына т?гел, д??л?т эшл?ренд? д? тулы хокукка ия булган тел.
    Тарихым ист?леге син,
    Болгарым ист?леге,
    Гасырлар аша ?телг?н
    Юлларым ист?леге, ?
    дип яза Х. Туфан. Чыннан да, тел тарихы ул ? ил тарихы. Безне? туган телебез тарихны? т?рле авырлыкларына, ??залау-кимсетел?л?рен? дучар булган. Л?кин:
    Чукындырган чагында да
    Чукынмады?, татар теле, ?
    ди К. Н??ми.
    М. ??лил, А. Алиш, Х. М???йл?рне? татар теленд? язылган шигырьл?ре фашистларны? корыч ишекл?ренн?н, гильотиналарыннан да к?чле булдылар. Бу турыда шагыйрь Р. Ф?йзуллин:
    Т?зем тел ул
    Окопларда, т?рм?л?рд?, лагерьларда
    атылса да, асылса да,
    ?и?? рухын ?уймаган ул.
    Гильотина ?сл?ренд?
    Яш?? ?ырын ?ырлаган ул! ?
    дип, татар телен? булган югары б?ясен бир?.
    Туган телебез к?нн?н-к?н камилл?ш? бара. Аны тагын да биз??, кулланылышын арттыру ?лк?сенд? бик к?п галимн?р, с?нгать ??елл?ре армый-талмый эшлил?р. Мин шундый кешел?рне? берсе турында гына ?йтеп ?тм?кче булам. Бу ? милл?тебезне? тел осталарыны? ?с?рл?рен б?тен “д?ньяга” ?з теленд? я?гыраткан Айрат Арсланов. Мин аны? шигырь с?йл?вен бик яратып ты?лыйм. Айрат Арсланов с?йл?г?нд?, Туган тел ила?и кодр?т ала, ?зене? й?р?кл?р, иманнар х?киме ик?нен тоя, ??р татарны ?з кочагына алып ?лгер?. Айрат Арсланов тарафыннан я?гыраган татар теле изелг?нн?рне, башлары т?б?н иелг?нн?рне турайта, горурландыра, б?гырьл?ре?не актарып елата. Язучы Ф. Баттал аны? турында: “Шартына китереп с?йл??чесе ген? табылсын, бу тел к?ферлек тутыгы бел?н капланган иманы?ны да чистарта, сафландыра торган тел!” ? дип яза ??м, ? А. Арслановны туган телне? баш сакчысы, бераз шаяртып та ?йтс?к, генеральный сакчысы дип б?ялибез”, ? ди.
    Туган тел турында фикерл?ремне шагыйрь И. Гыйл??ев с?зл?ре бел?н йомгаклыйсым кил?:
    Ул булганда адашмабыз ?
    Юлым туры, нурлы к?нем.
    К?з карасы кебек саклыйм
    Анам телен ? Татар телен.
    ⇐ Предыдущая17181920212223242526Следующая ⇒
    Дата добавления: 2016-12-29; просмотров: 1419 | Нарушение авторских прав
    Рекомендуемый контект:
    Похожая информация:
    B. –документ, издаваемый единолично руководителем предприятия, в целях разрешения организационных и производственных задач
    I ступень — «Смелые и ловкие» — для мальчиков и девочек 10?11 и 12?13 лет
    III ступень — «Сила и мужество» — для юношей и девушек 16?18 лет
    III. Учтите и оцените результаты непрямой РИФ с сывороткой обследуемого и антигеном боррелий – возбудителем Лайм-боррелиоза.
    Q]3:1:Основателем консерватизма как идейно–политического направления является
    Q]3:1:Основателем либерализма как идейно–политического направления является
    V ступень — «Бодрость и здоровье» — для мужчин 40?60 лет и женщин 35?55 лет
    V.Читання казки вчителем вгодос.
    Акмулла ? чич?н шагыйрь
    Алтын Урда чоры ? татар ?д?биятыны? Я?арыш чоры
    Антенно-фидерный тракт с усилителем
    Асфальтосмесительная установка со смесителем периодического действия ДС-168
    Поиск на сайте:
    © 2015-2019 lektsii.org – Контакты – Последнее добавление

  • Туган тел дип ?йт?г?, Г. Тукай язган шигырь юллары иск? т?ш?:
    И туган тел, и матур тел,
    ?тк?м, ?нк?мне? теле!
    Д?ньяда к?п н?рс? белдем
    Син туган тел аркылы.
    Минем туган татар телем чынлап та бик матур. Ул минем ?чен ?тк?м-?нк?м кебек ?к якын. Туган телен югалткан милл?тне? кил?ч?ге юк дип уйлыйм мин. ?з телен яхшы белг?н кеше ген? милл?те бел?н горурлана, аны? кадерен бел?.
    Мин Свердловск ш???ренд? тудым. Ул вакытта минем ?ти-?нием анда эшл?г?нн?р. Мин рус м?кт?бенд? укыдым.
    К?пт?н т?гел без Казанга ?йл?неп кайттык. Без гаил?д? гел татарча с?йл?ш?без, ч?нки барыбыз да татар балалары. Свердловскида вакытта татарча ?йд? ген? с?йл?шеп була иде. Казанга кайткач, мин урамда да, транспортта да татарча с?йл?шеп й?рг?н кешел?рне к?реп шатландым. К??елем р?х?тл?неп китте. Ничектер алар ми?а бик якын булып, туган кебек тоелдылар. ? м?кт?пт? татар теле д?ресл?ре буласын белг?ч, мин бигр?к т? с?ендем. Татар телен ?йр?н? безг? рус ??м инглиз телл?рен ?йр?нерг? ?ич т? комачауламый. Авылга кайткач, ?бием, башымны сыйпап: “Б?бк?м, беркайчан да ?з теле?не онытма, туган теле?не балалары?а да ?йр?терсе?!” ? ди. Мин, ?лб?тт?, гомер буе ?земне? туган телемне саклармын!

  • ?зерл?де:
    Казан ш???ре 87 нче м?кт?пне?
    4А сыйныфы укучысы
    Тищенко Екатерина Ярославовна
    Реферат.
    Татарстан – минем Ватаным.
    Татарстан – ул  минем туган илем, Ватаным.
    Зур да, кечкен? д? безне? Татарстан. Зур, ч?нки д?ньяда аннан да кечкен? илл?р бар. Кечкен?, ч?нки д?ньяда аннан да зур илл?р бар.
    Татарстанны? табигате матур ??м бай. Калын зур урманнар да, тигез далалар да бар анда. Урманнарда т?рле агачлар ?с?, шу?а к?р? катнаш урманнар да, ылыслы урманнар да шактый.Алар арасында т?з наратлар, нык им?нн?р, зифа каеннар, н?фис юк?л?р, ?р??ге, чыршы, карагай агачлары да бар.Куе агачлар арасында, куаклыкларда зур м?гезле пошилар, аюлар, бурсыклар, б?рел?р, т?лкел?р, куяннарны  очратасы?.
    Татарстан Республикасын “д?рт елга иле” дип й?ртк?нн?р. Аны? аша Идел, Чулман (Кама), Агыйдел, Нократ елгалары ага. Ык, З?й, Миш?, Чирмеш?н, З?я, Казансу елгалары ис? –   аларны? кушылмалары. Кечкен? елгалар, к?лл?р д? к?п анда. Аккош к?ле, Кабан к?ле, З??г?р к?л, Тир?н к?л ??м башка бик к?пл?р безне? республикабызда урнашкан.
    Татарстан – бай ил. Кырларында бодай, арыш, арпа, борчак, карабодай, т?рле яшелч?л?р ?с?. ?ир астында нефть, газ, ташк?мер ??м башка байлыклар к?п. Татарстан ул- ш???рл?р, фабрика, заводлар иле д?. Аны? егермел?п ш???ре бар. ? нурлы Казан – башкаласы.
    Республикабыз халкы – татарлар, рус, чуваш, украин, башкорт, мари, мордва, удмуртлар – туган ?иребезд? тырышып эшли, дус яши.
    Мин ?з туган ягымны бик яратам ??м аны? бел?н горурланам.

    Минем туган ?ирем
    Сез кайдан дип сорасагыз,
    Шушы булыр с?з башым:
    Кырлай якларыннан мин д?,
    Тукай минем якташым.
    Мин Кырлайдан ерак булмаган, табигатьне? сихри почмагына урнашкан кечкен? ген? бер  авылда тудым.  Сабый чагымда челтер?п аккан чишм? чы?лавын да, талларга кунып сайраган сандугач тавышын да ишеттем, йолдызлы к?кне, тулган айны к?реп сокландым. Безне? авылны? табигате искиткеч матур. Мин, капка т?бебезг? чыгу бел?н, ?земне яшел х?тф? ??елг?н ?ирг? баскан кебек хис ит?м. Б?бк? ?л?нн?ре, вак ромашкалар, сары ч?ч?кл?р ?зл?ре ?к мине бер сихри д?ньяга алып кереп кит?л?р. ?зем яшел чир?мн?н атлыйм, к?зл?рем тир?-якны к?з?т?. ?н? якында гына бормаланып инеш ага. ??й к?нн?ренд? анда каз-?рд?к тавышлары ишетел?.
    Инеш буенда ?янкел?р ?с?. Алар яз к?не аксыл-яшел т?ск? кер?л?р, ??й башында яшел яфракларга т?ренеп, авылга ямь бир?л?р, кичл?рен кошларны? матур тавышлары б?тен су буен ?анландыра. Кичке сабантуй да инеш буенда уза. Яшьл?рне? шат ?ырлары, уеннары бел?н су буе г?рл?п тора.
    Тау астына салынгандыр
    Авылым Я?а Кишет.
    Бер чишм? суын эчк?нбез
    Ишет, бар д?нья, ишет!
    Челтер?п аккан салкын чишм?л?ре д?,авылны ??ъяклап чолгап алган урманнары да, башларны ?йл?ндерерлек саф ?авасы да й?р?гемд? м??ге югалмаслык эзен калдырды. Бу якларны иск? т?шер? бел?н, к??елемне  и? якты  х?тир?л?р били.Балачакны? и? б?хетле мизгелл?ре монда- д?ньяга т??ге тапкыр аваз салган ?ирд?. Дуслар бел?н каз б?бк?л?ре ашаткан болыннар,к??? б?тил?рен куып чапкан тау битл?ре, кайда сез? Та?га кад?р жырлап утырган чаклар, сез кайда? Бу чакларны? кайтавазы булган к?йл?рне кабаттан ишет?се кил?.
    Кайдан бу мо?, а??? дисез.
    Билгеле, туган яктан.
    ?ырларымны к?йг? салам.
    Ил?амланып Тукайдан.
    Халкыбызны? Б?ек шагыйре Габдулла Тукайны? бу яклардан булуы да юкка гына т?гел. Табигатьне? серле почмагы булган Арча  яклары и?атка ил?амландырып, ?зене? х?ер-фатихасын бирг?ндер кебек тоела ми?а.Г?з?ллекне к?реп ?ск?н шагыйрь, ??рбер агачка сокланып, болай ди:
    «Бик хозур! Р?т-р?т тора гаск?р кеби чыршы, нарат;
    Т?пл?ренд? ятканым бар, х?л ?ыеп, к?кк? карап.»
    Бу наратлар мине кая барсам шунда озата бардылар.  Мондый г?з?ллек беркайда да юктырдип уйласам, ялгышканмын. Бар ик?н!  Еллар ?т? бел?н Яшел ?з?н икенче туган илем? ?йл?нде.
    Яшел ?з?н торган ?ирем,
    Икенче туган илем.
    Мин болай, шулай ит?м дип,
    Т?рле уй корган ?ирем.
    Идел елгасыны? сулъяк ярына урнашкан бу кала, аеруча ??й к?нн?ренд?,   табигый матурлыгы бел?н ?зен? тарта. Телисе? ик?н р?х?тл?неп су кер, урманнарында кура ?ил?к т?, ?ир ?ил?к т? ?ыярга була. Ч?чк?ле аланнарында т?г?р?п, эшч?н бал кортларыны? ашыга-ашыга бал ?ыюларын к?з?т? ?зе ни тора!  Ш???р эченд? д? ?зе?не табигать кочагында кебек хис ит?се?. Шау ч?ч?кк? к?мелг?н юк? агачларыны? хуш исенн?н уйлар чуала. К?зен юл буендагы мил?шл?рне? кып-кызыл т?лг?шл?ре ш???р урамнарын купшы муенса таккан яшь кызларга ти?л?штер?..Сокланырлык урыннар к?п безд?.Калабызны?  ?з?генд? игез?к к?лл?рне тоташтыручы м?х?бб?т к?пере яшь парларны кавыштыра. К?л буендагы урманчыкта бер-берсен уздырып ?ырчы кошлар сайрый. Мондый г?з?ллекк? сокланасы, аны? бел?н ?ле бик к?п еллар хозурланасы , Идел елгасыны? тек? ярларына  басып , бер-берсен куа-куа уйнаган дулкыннарга карап , горурлык хисл?ре тулы бу с?зл?рне бар д?ньяга ишеттер?се кил?:
    Яш?р?се? к?нн?н-к?н син
    Идел буена ямь ?ст?п.
    Яшел бишегем син минем,
    Тирб?т назлы к?е? к?йл?п.
    Яшел ?з?н т?б?генд? д?ньяга килеп, ?нисене? бишек ?ырын ты?лап, бу д?ньяга беренче адымнарын ясаган Каюм Насыйри, Идрис Туктаров, Афзал Шамов, М?хм?т Х?с?нов, Усман ?лмиев,Гом?р Саттаров кебек  Б?ек ш?хесл?ребез булу-безне? горурлыгыбыз.   Сандугачларны к?нл?штерерлек искиткеч тавышлы ?ырчы кызыбыз Дин? Гарипова да ш???ребезне д?ньяк?л?м танытты.
    Гомеремне? и? татлы мизгелл?рен шушы ш???р бел?н б?йл?вем?, туганнарым, дусларым бел?н берг? яраткан ш???ремд? яш?вем? с?ен?м.
    Т?б?нд?ге шигъри юлларны Яшел ?з?нем, си?а багышлыйм.
    Яшел ?з?н, Яшел ?з?н,
    Горурланам  сине? бел?н!
    Синд?й г?з?л кала ?ирд?
    Юк ик?нлеген мин бел?м.

    Татарстан — минем республикам
    Идел ярларына нурлар сибеп,
    Матур булып ата безд? та?.
    Та? шикелле якты Туган илем,
    Б?хет бирг?н ?ирем — Татарстан.
    Г?лшат З?йнашева.
    Н?рс? ул Туган ил? Ул — сине? ?тие?, ?ние?, апа?, эне?, се?ле?, ?бие?, баба?. Ул — сине? туган, яш?г?н йорты?, урамы?, ш???ре?, авылы?. Ул — сине? сулаган ?ава?, басып й?рг?н ?ире?. Безне? барыбыз ?чен д? газиз туган илебез — Татарстан Республикасы.
    Безне? Татарстан картасын шагыйрьл?р з??г?р к?б?л?кк? д?, томырылып чабып баручы атка да охшаталар. Аны? м?йданы 68 ме? квадрат километр. Зур да, кечкен? д? безне? Татарстан. Зур, ч?нки д?ньяда ?ле кечкен? дист?л?г?н илл?р бар. Кечкен?, ч?нки зурлыгы бел?н аны да узып китк?н илл?р к?п. Х?ер, безне? халыкны? байлыгы анда яш?г?н ?ирне? зурлыгы бел?н ген? б?ял?нми. Татарстан у?дырышлы кара туфракка, урман-суга бай. Анда тигезлекл?р кайчак с?з?к таулар бел?н алышына. Европаны? Татарстан аша узган и? зур елгалары — Идел, Чулман илебез картасында з??г?р билбау кебек. Алар буйлап зур-зур корабларда к?п ди?гезл?рг? барып ?итеп була. ? боргаланып-боргаланып, бу матур ?ирл?рне тагын бер кат к?реп калыйк ?ле дип, кире кайта-кайта агучы кечер?к елга, инешл?рне? саны бик к?п.
    Безне? Татарстаныбызны? яз дис?? — чын язы, ??й дис?? — чын ??е, к?з дис?? — чын к?зе, кыш дис?? — чын кышы бар. Кыш ?итс?, ??йне сагына башлыйбыз, ??й ?итс? — кышны. Халкыбызны? с?екле шагыйре Габдулла Тукай ?йтмешли, ?авабыз шундый:
    Анда бик салкын в? бик эссе т?гел, урта ?ава,
    ?ил д? вакытында исеп, я?гыр да вакытында ява.
    Татарстан — ул ш???рл?р, фабрика, заводлар иле д?. Казан, Яр Чаллы, ?лм?т, Чистай, Алабуга, Б?гелм?, З?й, Азнакай кебек егермел?п ш???ре бар. ? нурлы Казан — илебезне? башкаласы.
    И Казан! Д?ртле Казан! Мо?лы Казан! Нурлы Казан!
    Тукайны? бу с?зл?рен ку?тл?п, шанлы Казан! Фа?игый Казан! Серле Казан! — дип д?вам итс?к, шагыйрь ?йтк?нн?рг? бер д? хилафлык итм?бездер.
    Шанлы дис?к, Казаныбызны? б?ек ?тк?не, аны? Ауропа бел?н Азия арасында бер ?к вакытта калкан да, ике континентны тоташтыручы ?з?к т? булып торган чоры к?з алдына кил?. Ш???рне? фа?игасе андагы т?хет ?чен килг?н-китк?н ханнарны? ?зара б?релешл?ре бел?н б?йле. Серле диябез ик?н, Казан тарихы чыннан да серле бер п?рд? бел?н капланган. Ш???рг? кайчан нигез салынган, аны? исеме кайдан килеп чыккан? ?ле боларны? барысы да табышмак булып кына кала бир?. Нишлисе? бит, р?химсез илбасарлар кулы бел?н б???л?п бетергесез байлыгыбыз, милли кулъязмаларыбыз, язма ?д?биятыбыз, шулар бел?н ?зебезне? тарихыбыз юкка чыгарылган.
    Казан ш???рен? инде 1000 ел. Ул Г. Тукай, Г. Ибра?имов, Г. Исхакый, Ш. М?р?ани, М. ??лил, С. С?йд?шев, Б. Урманче, Л. Толстой, Ф. Шаляпин, М. Горький, Н. Лобачевский, А. Бутлеров ??м башка бик к?п д?ньяга даннары таралган язучы, галим, композитор, р?ссам, к?р?шчел?рне? исемн?ре бел?н б?йл?нг?н. Алар Казанда яш?г?нн?р, укыганнар, и?ат итк?нн?р, к?р?шк?нн?р.
    Казан ш???рене? и? биек, и? тек? елга ярында ак Кремль диварлары урын алган. Аны? уртасында — С?ембик? манарасы. Ул — безне? ?иребезд? булып узган бик к?п вакыйгаларны? ша?иты.
    1552 нче ел, 2 нче октябрь… Казан Явыз Иван гаск?рл?ре тарафыннан яулап алына. Бу ел ис?бен? карашлар тукталган саен, к?з алдына й?р?кл?рг? т?з?лм?с яра салып, Казанны? со?гы к?нн?ре килеп баса. Казан кешел?рен кырып бетер? — урыс тарихында и? зур в?хшилек, аны? и? гыйбр?тле с?хиф?л?рене? берсе. Шушы й?р?к тетр?ндергеч 1552 нче елдан бирле, 438 ел к?тк?н к?н килде. Изге с?гать сукты!
    Алтын к?йм?г? утыртып, еф?к киемн?рг? т?реп, Иделебез аркылы С?ембик?не чит ?ирл?рг?, м??б?ри озаткан чакта й?р?кл?ре сыкрап калган ?би-бабаларыбызны? кил?ч?кк? булган якты ?метл?ре б?ген тормышка ашты!
    1990 нчы елны? 30 нчы августында Татарстанны? м?ст?кыйльлеге, б?йсезлеге хакында Декларация ??м 1992 нче елны? 6 нчы ноябренд? Конституциябез кабул ителде, 1994 нче елны? 15 нче февраленд? Шартнам?г? кул куелды.
    ??р б?йсез, м?ст?кыйль ил ?зен? ген? хас байракка ия. Суверен Татарстан байрагы беренче м?рт?б? 1991 нче елны? декабренд? башкалабыз Казанны? Ирек м?йданындагы Югары Совет бинасы ?стенд? ?илферд?де. Аннары ул республикабызны? ш???рл?ре, районнары, авыллары ?стен? к?чте.
    Табигатьт? яз. Тизд?н Б?ек ?и??не? 58 еллыгын билгел?п ?т?ч?кбез. Ярты Гасырдан артык вакыт ?тте ул д??ш?тле еллардан со?. ?мма яралардан ?ле ?аман кан саркый. Юк, т?н яраларыннан т?гел, к??ел яраларыннан.
    Бу к?нн?рд? сугыш ветераннары да, тыл ветераннары да ?зг?реп, яш?реп китк?н т?сле. Алар еракта калган кадерсез яшьлекл?рен? кайтып, аны? ??р к?нен иск? т?шереп уйланалар, мо?суланалар, елап-сыктап алалар. Егет чаклар, я?а гына ?йл?неп б?хет-с?гад?тт? яш?р еллар сугыш кырында калган. Миллионнарны? гомере япь-яшь килеш ?зелг?н.
    ? к?пме кызлар, апалар, се?елл?рне? с?ю тулы к??елл?ре ?рнеде, с?ю-наз к?теп тетр?г?н иренн?рд? ?аман ачы к?з яше т?ме булды.
    Кулларына эн?-?еп тотып, туачак б?бил?рен? к?лм?к чиг?рг? тиешле к?пме н?фис затлар, барысын-барысын онытып, сугышка кит?рг? м??б?р булдылар. К?р?к-к?йл? тотып окоп казыдылар, й?гереп-чабып снаряд ташыдылар, зенитчылар булып к?кне сакладылар, н?фис и?н?рен? ?зм?верд?й егетл?рне салып, сугыш кырыннан алып чыктылар, яраларын б?йл?дел?р.
    Моннан н?къ 58 ел элек — августны? 25 енд? Германияд?, Берлинны? Плетцензее т?рм?сенд? унбер татар улыны? гильотина пычагы астында башы ?зелде. Алар га??еп батырлык, берд?млек к?рс?теп, татар халкыны? горурлыгына, намусына ?верелде.
    1967 нче елда Кремль янындагы Беренче Май м?йданында Муса ??лилг? ??йк?л ачылган иде. К?пт?н т?гел калган ун батыр исеме д? ??йк?л эрг?сенд?ге таш диварда урын алды. Шул у?айдан ??лил ??йк?ле янында бик зур митинг булды. Казанлылар бел?н берг? анда башкалабыз кунаклары да катнашты. Алар арасында герой-шагыйрь Муса ??лилне? к?р?шт?шл?ре, Муса абый бел?н и?г?-и? к?р?ш юлы ?тк?н ?мир ага Ут?шев, ?зб?кстаннан килг?н Ф?рит Солтанбеков, ??лилне? тормыш ипт?ше ?мин? ханым, кызы Чулпан, оныгы Таня да бар иде.
    «Син ?лде?! Шулай да булсын! Л?кин кыю, к?чле рухлыларны? ?ырларында ирекк?, яктылыкка горур чакыручы ?анлы ?рн?к булырсы? син!» дип язган б?ек рус язучысы М. Горький. ?йтерсе? л? М. ??лил ??м аны? к?р?шт?шл?ре турында ?йтелг?н бу с?зл?р. Чыннан да, Муса ??лил, халкыбыз батырлыгы символы булып, безне? к??елл?рд? яши. Халкы ?чен ?лемн?н д? курыкмаган ка?арманнар ?анлы ?рн?к безг?!
    Республикабыз ?ире кара алтын, табигый газ, ташк?мер, торф, т?зелеш материалларына бай. ?мма ?иребезне? байлыгы к?п еллар буенча в?хшил?рч? таланды, ?авабыз пычранды. Кил?ч?кт? без ?з ?иребезне? ху?алары булырга, мондый кыргыйлыкка юл куймаска тиеш.
    Республикабызны? и? зур байлыгы, олы горурлыгы — Татарстан халкы. Ул инде д?рт миллионга якынлашып кил?. Татарстан ?ире — татар халкыны? борынгы, тарихи туган иле. Безне? халкыбыз ки? к??елле. Монда к?п кен? башка милл?тл?р ?зл?рене? икенче туган илл?рен тапканнар. Татар халкы гасырлар д?вамында рус, чуаш, мари, башкорт, мордва, удмурт ??м башка халыклар бел?н туган ?иребезне тагын да матурлау ?чен хезм?т итк?нн?р. Г. Тукай с?зл?ре бел?н ?йтк?нд?, «тел, л?гать, гад?т в? ?хлак алмашып» яш?г?нн?р.
    ??р халыкны? аеруча яраткан, ?з итк?н б?йр?мн?ре була. Безне? халкыбызда ис? бу — Сабан туе б?йр?ме.
    Сабан туе язгы кыр эшл?ренн?н со? ?тк?рел?. Юкка гына «Сабан туе — хезм?т туе» дип ?ырламыйлар. Табигатьне? матур кочагында, мо?лы кошлар сайравы астында бу б?йр?м тагын да ?анлана, тагын да ямьл?н? т?ш?.
    Милли к?р?шт?н башка Сабан туен к?з алдына китер?е д? кыен, ? атлар чабышын инде ?йтеп т? тормыйм. Ак к?бекк? баткан юргаларны? м?йдан уртасында баш ч?еп биешеп й?р?л?ре к?пме к??ел к?т?ренкелеге бир?!
    ?йе, Сабан туе — шатлык туе. К?кт? янып торган кояш та ул к?нне яктырак, матуррак карый кебек. Бар д?нья матурлана, г?з?ллекк? т?рен?. Б?тен ?ирд? шатлык, б?хет х?кем с?р?. Мен? шу?а к?р? Сабан туе минем ?чен аеруча якын.
    Халкыбызны? тагын бер зур байлыгы — ул аны? ме? елдан артык булган тарихы. Безг? ?з тарихыбызны, телебезне, м?д?ниятебезне сакларга, ныклап ?йр?нерг? кир?к. Х?зергесе к?нд? и? изге бурыч — ?зебезне? б?йсезлегебезне, м?ст?кыйльлегебезне к?з карасыдай саклау.
    Борынгы бабаларыбыз — болгарлар, кыпчаклар ?з илл?рен «Г?лстан» дип й?ртк?нн?р. Безне? республиканы? табигате д?, кешел?рне? тормышы да г?л бакчасы кебек булырга тиеш. Халкыбыз шуны? ?чен тырыша да инде. Л?кин шунысы кызганыч: ?йтк?небезч?, табигать к?нн?н-к?н пычрана, агачлар елдан-ел кими бара. Яшьл?ре, я?а утыртылганнары сир?к к?рен?.
    Кеше ?з гомеренд? кименд? ун т?п агач утыртырга тиеш диг?н с?зл?рне укыганым бар минем. Кеше гомере ?чен зур сан т?гел бу.
    ?леге санны ?ил?к-?имеш агачларын ис?пк? алып ?йтм?г?нн?рдер. Урман-кырларны яшелл?ндер? ?чен д? кеше агач утыртырга тиештер бит. Утырта ??м агач гомере бел?н ?з гомерен чагыштыра, н?ти?? ясый.
    Минем туган ягым Югары Киб?ху?а авылы да Татарстан Республикасыны? ямьле бер почмагы булып тора. Со?гы елларда авылымда к?п ?зг?решл?р булды: юллар салынды, йортларга газ керде, м?д?ни-к?нк?реш корылмалары т?з? шактый у?ышлы бара.
    Татарстан Республикасы — зыялылар, талантлар иле. Г. Кариев, С. Гыйзз?туллина-Волжская, К. Тинчурин, Ф. Яруллин, Н. ?и?анов, Х. Туфан, Н. Ис?нб?т, Г. Б?широв, Р. Яхин, С. Садыйкова, И. Шакиров… Болар — татар ??м урыс д?ньясына, б?тенд?нья м?д?ниятен? Татарстан Республикасы бирг?н олуг ш?хесл?р, халкыбызны? с?екле уллары ??м кызлары.
    Б?генге га??еп зур промышленносте, алга китк?н ф?не, борынгы ??м я?а корылмалары, м??аб?т театрлары, концерт ??м башка т?р тамаша заллары да — Татарстан к?рке.
    Туган ?ирен, туган илен кем ген? яратмый да кем ген? а?а табынмый ик?н?! Алда ?йтелг?нч?, Татарстаныбызны? табигате бик матур ??м шифалы бит.
    ?лк?н яшьт?ге бер агай: «К?п еллар читт? яш?дем, туган ягыма, аны? табигате кочагына кайткач, чиста ?авасын исн?г?ч, салкын чишм? суларын эчк?ч, авыруымнан терелдем», — дип с?йл?де. Ышанам, табигать авыру т?нг? андый шифа бирерг? с?л?тле.
    Кайларда со? шушы
    ?киятт?ге
    И? д? ямьле, асыл ил? — дис?м,
    Й?ри торгач белдек:
    Бу д?ньяда
    И? матур ил — безне? ?ир ик?н! —
    дип язды Х?с?н ага Туфан да.
    К??елг? ?зенн?н-?зе ?ыр кил?: «Аерма син безне, язмыш, туган илл?рд?н!»

    Татарстан — минем республикам
    Европаны? Татарстан аша узган и? зур елгалары — Идел, Чулман илебез картасында з??г?р билбау кебек
    Безне? Татарстаныбызны? яз дис?? — чын язы, ??й дис?? — чын ??е, к?з дис?? — чын к?зе, кыш дис?? — чын кышы бар.
    Татарстан — ул ш???рл?р, фабрика, заводлар иле д?. Казан, Яр Чаллы, ?лм?т, Чистай, Алабуга, Б?гелм?, З?й, Азнакай кебек егермел?п ш???ре бар. ? нурлы Казан — илебезне? башкаласы.
    Казан ш???ре Г. Тукай, Г. Ибра?имов, Г. Исхакый, Ш. М?р?ани, М. ??лил, С. С?йд?шев, Б. Урманче, Л. Толстой, Ф. Шаляпин, М. Горький, Н. Лобачевский, А. Бутлеров ??м башка бик к?п д?ньяга даннары таралган язучы, галим, композитор, р?ссам, к?р?шчел?рне? исемн?ре бел?н б?йл?нг?н.
    Суверен Татарстан байрагы беренче м?рт?б? 1991 нче елны? декабренд? башкалабыз Казанны? Ирек м?йданындагы Югары Совет бинасы ?стенд? ?илферд?де.
    1967 нче елда Кремль янындагы Беренче Май м?йданында Муса ??лилг? ??йк?л ачылды.
    Республикабыз ?ире кара алтын, табигый газ, ташк?мер, торф, т?зелеш материалларына бай.
    Республикабызны? и? зур байлыгы, олы горурлыгы — Татарстан халкы. Ул инде д?рт миллионга якынлашып кил?. Татарстан ?ире — татар халкыны? борынгы, тарихи туган иле.
    ??р халыкны? аеруча яраткан, ?з итк?н б?йр?мн?ре була. Безне? халкыбызда ис? бу — Сабан туе б?йр?ме. Сабан туе язгы кыр эшл?ренн?н со? ?тк?рел?. Юкка гына «Сабан туе — хезм?т туе» дип ?ырламыйлар. Табигатьне? матур кочагында, мо?лы кошлар сайравы астында бу б?йр?м тагын да ?анлана, тагын да ямьл?н? т?ш?.Милли к?р?шт?н башка Сабан туен к?з алдына китер?е д? кыен, ? атлар чабышын инде ?йтеп т? тормыйм
    Халкыбызны? тагын бер зур байлыгы — ул аны? ме? елдан артык булган тарихы. Безг? ?з тарихыбызны, телебезне, м?д?ниятебезне сакларга, ныклап ?йр?нерг? кир?к. Х?зергесе к?нд? и? изге бурыч — ?зебезне? б?йсезлегебезне, м?ст?кыйльлегебезне к?з карасыдай саклау. Борынгы бабаларыбыз — болгарлар, кыпчаклар ?з илл?рен «Г?лстан» дип й?ртк?нн?р. Безне? республиканы? табигате д?, кешел?рне? тормышы да г?л бакчасы кебек булырга тиеш. Халкыбыз шуны? ?чен тырыша да инде.

    помогите написать сочинение на татарском про Татарстан

    Ответы:

    ??ркемг? д? ?з туган ягы бик кадерле. Кеше кая гына барса да, барыбер к??еле бел?н ?зене? газиз туган авылына, туган ш???рен? ашкынып кайта.         Безне? чиксез ки? илебезд? матур ш???рл?р ??м авыллар бик к?п. Тик б?ек татар теленд? а?лашып, с?йл?шеп, татар халкыны? гореф-гад?тл?рен? буйсынып яш?г?н кешел?р, ?лб?тта, Татарстан республикасында гомер кичер?. Татарстан республикасы экономик яктан ??м кеше саны буенча Русияне? и? зур республикалыраны? берсе. Шулай ук х?зерге Татарстан й?зд?н артык милл?тк? туган йорт, туган як. Ул к?п милл?тле республика. Татарстан ?зене? бай тарихы ??м уникаль табигать ресурслары бел?н халкында горурлык хисе уята, шу?а к?р? д? бу табигать почмагы туристларны? игътибарын яулап алган. Зур у?ыш бир? торган ки? басулар, к?п миллионлы ш???рл?р з??г?р сулы Кама, Идел елгалары ??м яшел урманнар  бел?н алмаша. Республика ?ир асты байлыклары бел?н д? горурлана ала.        Татарстан республикасында татар м?селман ??м  рус православие м?д?ниятене? ?зара б?йл?неп яш?вене? ?рн?ге к?рс?телг?н.Тарихыны? авыр вакыйгаларына карамастан, татар ??м рус халкы татулыкта ??м берд?млект? яши.        Татарстанда буыннан-буынга к?чеп  килг?н гореф-гад?тл?р, б?йр?мн?р бик к?п. Шуларны? берсе – Сабантуй б?йр?ме. Бу милли б?йр?м язгы ч?чу т?мамлануга багышлана.  Элек-элект?н Сабантуйны? к?рке – ат чабышлары, ?леге Татарстанда да бу спорт т?рен? бик ???миятле урын бирел?. Сабантуй б?йр?ме Татарстанда гына т?гел, ? татарлар яш?г?н барлык регионнарда да, х?тта чит илл?рд? д? ?тк?рел?.        Татар халкыны? милли б?йр?мн?ре бел?н берг? республикада яш??че башка милл?тл?рне? д? б?йр?мн?рен? д? зур игътибар салынган.        Татар к?йл?ре бигр?к т? мо?лы булып тоела. Башка телл?рг? т?р?ем? ителми торган мо? с?зе татар халкыны? к??елен сыйфатлый. Татар шигырьяте ??м ?ыр и?аты бел?н бер р?тт? татар м?д?ниятенд? традицион ??н?рл?р д? зур урын алып тора, алар татар халкыны? рухи д?ньясын чагылдыралар. М?с?л?н, татар халкыны? ювелир с?нгате б?тен д?ньяга билгеле. Шулай итеп, татар с?нгате безне? – татарларны? – борынгы буыннарыбызны? яш?? р?вешен, м?д?ниятен чагылдыра. Без, егерме беренче гасыр кешел?ре, ?з халкыбызны?, ?з туган ягыбызны? гореф-гад?тл?рен ихтирам итеп яш?рг? тиешбез.          Перевод сочинения на руссский язык:          Каждому человеку дорог свой родной край, своя родная земля. Где бы ни находился человек, он душой будет стремиться к тому месту, где он родился и вырос.        Наша необъятная родина богата величественными городами и самобытными деревушками. Но те, кто считает своим родным языком татарский язык, кто преклоняется перед традициями татарского народа, несомненно, проживают на территории республики Татарстан. Республика Татарстан относится к одному из экономически стабильных и густонаселенных регионов нашей страны. Кроме того, Татарстан – это родной дом для более ста национальностей и народностей, большая многонациональная республика. Благодаря богатой истории и уникальным природным условиям республика является предметом гордости для своих жителей и приковывает внимание огромного количества туристов. Необъятные урожайные луга и пашни, города-многомиллионники сменяются полноводными водами крупнейших рек Камы, Волги и других и зелеными могучими лесами. Богатства недр земли Татарстана даруют её экономике процветание.        Республика представляет собой образец культурного взаимодействия татаров-мусульман и православных русских. Несмотря на суровые события истории республики, в современном Татарстане русские и татары живут в мире и согласии.        Республика славится многовековыми традициями и обычаями. Одним из главных среди них является национальный праздник Сабантуй, который отмечается не только в самой республике, но и за её пределами и даже за рубежом, где живут татары. Главным событием этого праздника, посвященного к окончанию весеннего сева, выступают скачки. В современном Татарстане также уделяется огромное внимание конному виду спорта.        Наряду с национальными татарскими праздниками активно отмечаются и другие национальные празднества марийцев, удмуртов, русских и так далее.        Очень мелодична татарская музыка. Душу народа характеризует слово «мон», которое не имеет эквивалентов в значении других языков. Это не просто мелодия, это душа народа, нежная и ранимая, тонкая и изящная… Кроме поэзии и песенного творчества, колорит татарской культуры передается через традиционные художественные ремесла, которые отражают душевный мир народа татар. Например, всемирно известно татарское ювелирное искусство. Татарское искусство отражает быт и жизнь наших предков
    , которые, безусловно, требуют уважительного отношения с нашей стороны – современного поколения, проживающего в двадцать первом столетии.

    Сочинений на тему «Люблю тебя, мой край родной!»
    Родная сторона – золотая колыбель.
    Жура-жура-журавель!                                                                                                                                             Облетел он сто земель.                                                                                                                                      Облетел, обходил,                                                                                                                                                Крылья, ноги натрудил.                                                                                                                                           Мы спросили журавля:                                                                                                                                                       – Где же лучшая земля?                                                                                                                                                  Отвечал он, пролетая:                                                                                                                                                             – Лучше нет родного края! (П. Воронько.)                                                                                                                          Я живу в республике Татарстан. Татарстан – богатая и обширная республика. Нашу республику издавна называли «страной четырёх рек». По ней текут Волга, Кама, Белая и Вятка. По берегам рек зеленые луга, густые леса. Реки и озера богаты рыбой, птицей.                                                                     Как красивы наши реки Ик, Зай, Мёша, Черемшан, Казанка, Свияга! Почти у каждой деревни под горой в тени ив журчат родники с прозрачной и вкусной водой!                                                                 Климат нашего края мягкий. Зима не слишком холодная. Летом нет невыносимой жары.                             В Татарстане есть большие заводы, электростанции, новые города. Какие только товары не выпускаются. Назвать только известные всей стране часы, машины. Обувь разных фасонов, шитые ичиги, меховая одежда, различные книги.                                                                                                              В Татарстане живут люди разных национальностей: татары, русские, чуваши, мари, удмурты и многие другие. Они дружно трудятся, чтобы и дальше процветала наша республика.                                  У нашего народа много праздников. Но самый главный из них – Сабантуй. Если перевести дословно, сабан – плуг, туй – праздник. Праздник плуга…                                                                                                  Сабантуй не только татарский праздник. В нем принимают участие  русские, чуваши, марийцы, удмурты.                                                                                                                                                                 Соревнуются лучшие пахари, борцы, мотоциклисты, разбивают горшки, лезут на столб за петухом, выступают артисты. Замечательны старинные игры. Вы пробовали когда-нибудь бежать наперегонки, взяв в зубы ложку с яйцом? Шибко не разбежишься!                                                          Самое интересное – скачки. После скачек коней обвешивают платками, полотенцами. Всаднику вручают ценный приз.                                                                                                                                               Сидят на траве борцы. Правила борьбы строгие: побежденный выбывает. К вечеру в кругу остаются только самые сильные, ловкие, выносливые. Победитель – сильный, могучий батыр. Его главный приз – баран.                                                                                                                                                  Можно тысячу раз прочитать про Сабантуй, но лучше его хоть раз увидеть!                                               Стоит моя деревня на горке некрутой.                                                                                                                          Родник с водой студеной от нас подать рукой.                                                                                                          Мне всё вокруг отрадно, мне вкус воды знаком.                                                                                                             Люблю душой и телом я всё в краю моём.  (Г. Тукай )                                                                             Мое село в котором я живу не очень большое, но красивое. Рядом с нашим  селом есть пруд, куда мы ездим с папой ловить рыбу. Природа нашего леса сказочно разнообразна и богата. Войдешь летом в лес и залюбуешься его великолепием. Вот стоят вековые великаны-дубы, недалеко – белые кудрявые березы, заросли орешника и черемухи, краснеет земляника. А какой здесь чудесный воз
    дух! Подует ветерок и обдаст тебя запахом хвои или березового веника, и если присядешь на полянке, то вдохнешь аромат луговых цветов. Среди  цветов порхают бабочки и жужжат пчелы, собирают мед с цветов. Тишину и лесной покой будит трелями соловей, кукушка угадывает, сколько вам лет, а белобокая сорока следит за непрошеными гостями. Где-то за кустиком притаилась хитрая лисичка, дрожит от страха заяц, ежик направляется к своей норке. А сколько в лесу грибов! Убери листву, и ты найдешь белого груздя, по пенькам рассыпались опята, а под березой сидит белый гриб. Лес  полон жизни. Из леса непременно отправишься к роднику, где студеная чистая вода напоит тебя и умоет.                                                                                                                                                                 Если кто-то меня спросит: Что для тебя родной край? Я отвечу: это луга и поля, реки и озера, леса и рощи.  Мои  друзья, родители, дом, школа, село, район, республика, страна –  это все мой родной край.   Много мест красивых на свете, но дороже родимых нет! Я люблю свой край!
    (Пруд возле нашего села)

    Эссе

    Сегодня мне хочется немного поговорить о богатстве, бесценном сокровище вековой мудрости, которым потенциально владеет каждый из вас, независимо от того, кем вы являетесь. Владеть потенциально, вы знаете, это означает носить в себе, но до поры не уметь пользоваться: Сокровища, хранящиеся в тайных пещерах, где побывал Аладдин, ждут своих владельцев не меньше, чем вы сами ждёте обладания ими. Это взаимное притяжение чувствует каждый человек, устремившийся к познанию мира и себя, оно настолько же велико и неодолимо, как притяжение рек к морям, как притяжение земных тел к земле, а ваших мыслей и чувств к духовному небу. Трудность начального пути в том, что материальные вещи и события видны вашим физическим глазам и уму, а сокровища веков надёжно хранятся от шалости детей, от таких, каким был Аладдин в известной вам сказке из сборника Сказки 1001 ночь. А для чего же хранятся ценности? Очевидно, чтобы кто-нибудь смог ими воспользоваться к своему Благу, к пользе людей…
    Многие уже знают значение слов суфизм и суфи, «чистота», «мудрость», в которых коренятся истоки мудрости веков. Исторический суфизм не принадлежит какой-либо одной религии, но вбирает в себя всё лучшее из духовного наследия земли, это учение допускает любой искренний путь к Свету Знания, к Логосу, Богу, это скрытый и мощнейший поток человеческого сознания, ведущий к нравственному совершенствованию человека. Поэтому я и полагаю возможным говорить о первоисточниках, как о суфийском наследии всего человечества…
    Итак, наследием веков обычно называют старинные книги, содержащие мудрость духовных знаний. К ним относят как древний эпос, сказки, притчи, так и священные книги, хранящиеся в каждом народе, как реликвии, своды нравственных законов, каноны этики, сокровища главных знаний, религиозные заповеди. К первоисточникам относят многие эзотерические манускрипты и исторические трактаты, сохранившиеся в том или ином переработанном переписчиками виде до наших дней. Большинство людей относятся к первоисточникам с интересом, благоговением или удивлением, а многие полагают, что это всего лишь подобие старых семейных фотографий, но иные считают, что это хранение мёртвого груза прошлых веков. В каждом таком взгляде есть своя доля истины, поскольку «всё зависит от того, кто смотрит и зачем». Но очевидно, что в компьютерный век бурного развития новых технологий интерес к сказкам и старине возрастает. Развитый ум становится способным к дальним путешествиям во времени в поисках истинных сокровищ.
    Река Человечества льёт свои воды на протяжении многих веков в Океан Сознания. Совершенно естественно предполагать, что река берёт начало в своём источнике, так же, как река времени жизни земного человека начинается в околоплодных материнских водах и течёт до его ухода с земли. Что будет дальше с рекой? Каждый человек отвечает на этот вопрос по-своему, но суфии знают по опыту, что всё возвращается в свои родные истоки – Океан Сознания. Так же как яблоко яблони возвращает земле свои зёрнышки для будущего роста, так и духовное родство обязывает дух человека вернуться на духовную Родину…
    Относительно каждого человека можно уверенно сказать, что первоисточник находится в его сокровищнице сердца, в сокровенной части его сути.
    …научные знания должны продвигаться не рекламой и не в публичной среде.
    Но научные приоритеты становятся всё более конъюнктурными, генерируемыми или модерируемыми выгодой Мирового правительства. Показательным примером является Нобелевский комитет. Кто же станет спорить с выдающимися учёными мира? Зато как это стимулирует на самостоятельную работу! Чем труднее путь к истине, тем больше напор желания найти её в самом себе! Каждый человек бесконечная вселенная, неисчерпаемая и таинственная. Потенциал же раскрывается только во время напряжённой работы духа благодаря получаемому опыту души. Многообразие научных прорывов к единству Разума, к единой кладовой мировых Знаний, хранящихся на уровне сознания Космоса, открывает и многообразие надёжных, правильных путей, ведущих к Единой Цели. Подобно лавине, информационный поток захватывает собой всё большее число думающих и прозревающих в духе людей. Творчество становится образом мысли и жизни многих современников.
    Если человек хочет получить реальную пользу от чтения древнего текста, то должен приложить максимальное усилие и желание именно к пониманию мысли Автора, а не формы её изложения, к пониманию смысла, скрытого за словами и фразами. Скрытого не умышленно, а по причине огромного желания Автора быть правильно понятым людьми разного уровня подготовленности: Ещё более важно попытаться уловить состояние Автора текста, настроиться на его духовную волну: Но часто переводчики стремятся к фактологическому изложению слов, понимаемых ими очень конкретно в контексте своего мировоззрения. А слова и фразы в разных временах и на разных континентах воспринимались и воспринимаются различно. Речь Лао-цзы была не похожа на речь Гермеса, речь Пифагора не похожа на речь Соломона, но они едины по сути сказанного Мудрецами (см. эссе «Семь мудрецов о тайне»). Вечная фраза Соломона «Что было – будет вновь» несёт весть о возврате к истокам, а не буквальную информацию о конкретных событиях. Смысл часто ускользает при передаче его в словах. Примерно, как если бы вы пытались танец описать словами. Для сравнения попробуйте слова любви произнести в обыденном настроении или передать в телефонном разговоре кому-либо. Скорее всего, ничего не получится. Нужен определённый настрой для понимания, нужна высокая частота духовного напряжения или душевного переживания. Нужно погружение мысли в смысл сказанного, нужен не просто смысл, а вдохновение, сотворчество с Автором, способное вызвать ответное эхо, резонанс мысли и чувства.
    Вот почему мудрецы повторяют, что источник – в сердце каждого человека.
    В настоящее время практикующих групп, осваивающих методики Чакра-Муни или йогу, трансерфинг или ченнелинг, НЛП или Четвёртый путь, дзогчен или меркабу: множество. Каждому человеку нужно выбирать своё, не стоит поддаваться на моду, лёгкость освоения навыков или рекламную компанию в духовных вопросах и поисках. Во многих книгах о духовных практиках подчёркивается необходимость присутствия учителя, что делает человека зависимым, как и в случае врача психотерапевта, привязывающего к своей помощи пациента. Учитель необходим, но ведь цель духовной практики – обрести учителя в себе самом. Всё очень индивидуально! Именно с таким предисловием я и предлагаю одну из форм восприятия эзотерического текста:
    1. Отпустить всю суету в море мысли, не требуя: уйди, скройся, освободи место, а разрешая: будь собой, но растворись, как соль в море, без напряжения и сомнения. Отпустить суету с любовью!
    2. Прочитав одно предложение или параграф, следует его почувствовать чувством Автора в момент создания им фразы. Это значит – настроиться на волну Автора, войти с ним в контакт. Войти с любовью!
    3. Отрешиться от времени и его давления, снять контроль за последовательностью своих действий и возникающих мыслей. Освободиться любовью!
    4. Непонятные места и слова текста просто пропускать без сожаления, поскольку их понимание обязательно придёт позже, в нужный Вам срок.
    5. Стараться услышать внутренним слухом главную идею и цель текста Автора.
    6. Отождествить себя со смыслом читаемого, не отвергая, а пропуская всё, что кажется нелогичным или противоречивым. Как при взгляде на возлюбленную влюблённый отождествляет себя с её душой. Дать время на релаксацию этого отождествления.
    Смысл чтения любого духовного текста и первоисточника в раскрытии глубоко спрятанного в каждой человеческой душе клада – источника творческой энергии.
    Нужно ли говорить, что творчество не всегда носит эволюционный характер. Посмотрите на некоторые «шедевры» современного искусства и всё станет ясно. Больные люди творят больным своим восприятием уродливые произведения: картины, музыку и книги. Такие «шедевры» не просто информационная болезнь, это распространение спида в душах, благодаря моде или рекламе, они действуют разрушительно на массы неразборчивых людей. Такая агрессивная информация воздействует особенно сильно на молодых и активных подростков, подобно губительному оружию, пси-генераторам, зомбируя и формируя дегенератов.
    Насилие физическое гораздо более гуманно, на мой взгляд, чем насилие над душой, мыслями людей:
    Изобретая и производя, а также испытывая оружие массового уничтожения или продавая наркотики, или создавая любую продукцию, низводящую человеческое достоинство до уровня животного уровня мышления с помощью «основного» инстинкта, подобные «творцы» и модные авторы творят массовое зло, уничтожая при этом и свои собственные возможности к продолжению жизни.
    Такие действия по законам Вселенной всегда карались уничтожением злого духа. Вот почему ещё Гермес Трисмегист остерегался называть Бога Творцом, как это стало принятым в наше время: Бог-Отец-Благо, учил он (Гермес и Эхо). Эти слова приближают нас к постижению Абсолюта Света. Творчество творчеству рознь…
    Пока есть время – есть вечный поиск нового. Важен фундамент, корни, основа, чистота намерений. Вот почему суфизм так широко распространяет своё влияние.
    Одно дело прочитать и узнать, другое – ощутить и понять, прочувствовать и воспринять сердцем. Неравноценны умение смотреть и видеть, любить и светиться, цвести и творить цветы. Действия как будто одни и те же, похожие, но не тождественные. Можно сколь угодно долго смотреть и не увидеть того, что предполагал продемонстрировать субъект наблюдения. Можно много раз любить, но так и не засветиться самому, можно цвести, но, увы, пустоцветом.
    Ради чего люди тысячи лет хранят древние сказки? Что в них так привлекает, завораживает тайной? Мечта, красота или Истина Первоистоков? Наследие веков!
    Анализируя содержание Сказки 1001 ночь – часть 2 можно увидеть, что смысл сюжетов основан на взаимообщении, взаимообмене, передаче Знания от одного человека или существа к другому. Например, в сказке «Сказка о Хасибе» – из сказок 1001 ночи Белая Царица змей для освобождения Хасиба из плена тёмной пещеры, куда он попал по воле судьбы, поставила всего одно условие – Выслушай Мою историю! А это означает – пойми меня и посмотри на свою судьбу, пойми тождество при видимом различии! Змея – символ переменчивого земного мира, где чередой и день, и ночь, и добро, и зло. Змея своим рассказом-сказкой передавала молодому человеку Знание о мире, как Знание тождественного миру себя самого! Путь перемен в судьбе у разных искателей истины похож, но вместе с тем каждый дополняет своим опытом всю картину, которую можно разглядеть в эзотерическом символе Монады. Зеркальность событий, происходящих с героями сказок 1001 ночь не случайна. В этом корень древнейших, восточных сказок, которые представляют нам в зеркале ума главные богатства мира, хранимые людьми планеты тысячи лет! Важно найти время для прочтения суфийских поучительных сказок и для их анализа. При внешней красоте и занимательности сюжетов в них всегда присутствует внутренний смысл и надёжно хранится искомая Тайна Жизни…
    Для тех, у кого не хватает времени на сказки, напомню, что Время – деньги Мудрецов.
    Три уровня мудрости:
    Прислушайся к течению реки:
    В нём мудрость жизни каждого из нас.
    В моря впадают реки каждый раз,
    И видят море, брегу вопреки…
    Прислушайся, о чём поёт прибой
    Морей, что мудрость вечности познали,
    И боль, и радость, горе и печали,
    Какой ведут бесстрашный, вечный бой…
    А третья мудрость это мудрость неба:
    Причины рек, морей, круговращенья
    Земли и Солнца, вечного свеченья.
    В ней суть и смысл вселенского посева.
    Но, часто люди доверчивы и нетерпеливы: Они хотят мудрость оптом и сразу: Что можно сказать о такой вот информации в Сети: «В центре Карелина устанавливать связь с Высшим разумом учат за четыре дня. Главное – это понять инструкцию, скрытую в Библии. На это уходит три дня, а на четвёртый умение придёт, и останутся только технические мелочи». Под мелочью, вероятно, понимается жизнь человека, данная ему для некоторой вполне определённой цели? Вот какие «учёные Карелины» собираются сделать из людей гениев. Как просто и быстро, главное оплатить их услугу – и ты реализованный просветлённый.
    Меня всегда поражали так называемые учителя, которые, пройдя трудный самостоятельный путь к истине, хотят за пару недель научить этому других: Некоторые техники просветлённых учителей основаны на обретении управляемых сновидений человеком. При этом звучит такая фраза: «И если благодаря такому постижению мы, наконец, сможем освободиться от цепей эмоций, привязанностей и эго, у нас будет возможность стать окончательно просветлёнными…» – Чогьял Намхай Норбу Ринпоче.
    Не спорю, для многих это и является желанным достижением в жизни, но ведь не для всех. Что значит «освободиться от цепей эмоций»? Неужели, стать равнодушным, глядя на карнавал, который не задевает твоих глубинных потоков? Если так, не хочу такого спектакля. Что значит «избавиться от привязанностей и эго»? Неужели, стать безразличным в отношении судьбы своих близких людей и своих достижений? Стать посторонним и бессердечным наблюдателем жизни? Может быть, такие наблюдатели и есть интеллектуальные зомби? «Окончательно просветлённые»? Тогда зачем было воплощаться и жить? Не проще ли было наблюдать, не будучи в теле? На мой взгляд, лучшая учёба – суфийские сказки и притчи. Лучший учитель – ваша любовь и осознаваемый опыт жизни.
    Чего только не предлагают современные целители, использующие эзотерические знания. Быстро исцелить от болезней, снять карму, исправить судьбу… Подобно ритуальной церкви, исторически вынужденной вести двуличную игру, новые пророки добиваются признания и народной любви любыми средствами: Если человек хорошо знает Коран, Талмуд или цитирует Библию, он уже святой в его собственных глазах. А если занимается целительством или учительством, то в большинстве случаев за деньги. Что это? Бизнес на духовном наследии? Думаю, что всё зависит от самого человека и от его зрелости. Каждый получает то, что ему в данный момент необходимо. Одни получают заработок, известность, другие урок обмана, сомнения, третьи путы зависимости: Но есть и те, кто становятся настоящими наследниками мудрости веков! Выбирайте сами.
    О Первоисточниках говорят либо с почитанием, либо с разумной критикой, редко, очень редко говорят с любовью, а ведь именно ради этого они когда-то были написаны неизвестным Автором: в моменты восхищённого постижения красоты и гармонии мира, в моменты, когда пророку открываются причины бытия и относительная правда его проявления для всех. Но желание передать полученное сокровище Знания другим движет пророком, знающим, что только единицы избранных смогут понять и применить правильно его знание. А правильно и значит с любовью к вечным истинам, с восхищением к сокровищам веков, с удивлением к собственной возможности подняться на более высокую ступень восхождения духа. Всё, что идёт от рассудка и логических размышлений, как в сказке у магрибского колдуна, приносит пользу, но, в конце концов, закольцовывает сознание человека и препятствует его духовному зрению. Вспомните о волшебном кольце, которым владел маг. Однако же неодухотворённое повторение мантр или молитв, катренов или афоризмов, выполнение медитаций и упражнений ничего истинного дать не в силах. Узнав и испытав свои возможности восприятия мира сердцем, человек, подобно мальчику Аладдину, возвышается и мыслями, и душой, поскольку осознаёт и огромную ответственность свою, как наследника духа великих Мудрецов земли.
    Когда ты знаешь, где источник, зачем колодец станешь рыть?
    Иди туда, где нужно быть – ищи в себе Первоисточник!
    В заключение приведу небольшой фрагмент по теме из книги « Хронос»…
    …Так хочется сказать красиво, и звучно, и вкусно, чтобы новая мысль захотела доверить мне свой будущий наряд и украшения: Любой автор ждёт, чтобы его произведения читали, но я хочу сверх того, чтобы в моих фразах и во фразах суфийских мудрецов прошлого современный читатель узнавал и читал себя… свои мысли. Зеркало или эхо – соединяют времена и мысли…
    * * *
    Странно, когда меня спрашивают: как ты писала свои рифмы, ведь не с оригинала Первоисточника? Позвольте спросить: Кто же держал в руках оригинал текстов Соломона ( X в. до н.э.) или Лао-цзы ( VI в. до н.э.), а кто же знает, каким был несохранившийся оригинал трудов Пифагора? Да где же можно найти оригинал, кроме, как в своём сердце? Язык оригинала это не сам оригинал: Если моё сердце бьётся в ритме мысли Лао-цзы во время работы с переводом его текста, то оригинал – это более гармоничное воспроизведение мысли Автора, а не попытка «дословной трансляции» с многозначных иероглифов древнекитайского языка, переписанных в неизвестное время неким писцом и понятых современным переводчиком по-своему.
    * * *
    Я сравниваю «знание» с «работой переводчика иностранного текста», а понимание с переживанием соучастника события из переводимого текста. Например, когда я читаю перевод суфийских текстов или сказок 1001 ночи, то ясно вижу, Что именно не понял переводчик, дословно и добросовестно переведя текст. Вернее, мы поняли по-разному: При этом работа переводчика трудна и кропотлива, а моя радостна и легка. Как думаете, чей «перевод первоисточника» будет точнее?
    * * *
    Особенности восприятия каждого из нас – вот ключ к пониманию себя, других, мира вокруг. Если попытаться воспринять мир как его «видит и чувствует» пчела, например, то непременно ты сначала отождествляешь себя с нею, потом начинаешь чувствовать притяжение аромата нектара, направляющее действие магнитных и ультразвуковых волн, начинаешь понимать речь Ума всего коллектива пчёл, с которыми ты связан воедино оказываешься…
    Каждый человек обладает неповторимыми телом, жизненным опытом, чувственным и мысленным восприятием, памятью, темпераментом, целями и т.д. Всё это различие делает практически невозможным полное отождествление себя с другими, следовательно, существует объективное непонимание друг друга, которое невозможно преодолеть до конца. Жизнь – это спор о запрограммированных природой в тебе вкусах. Если вам неинтересен мой слог или смысл слов, лучше не читать дальше, пользы в этом случае всё равно не будет…
    Пчела собирает нектар с самых разных, даже невзрачных цветиков ради будущего мёда, который производится пчёлами в гораздо больших количествах, чем им нужно для себя… Так и любой поэт… творит ради будущего света.
    «Знай, настоящая любовь – то птица света.
    Она же в Вечности гнездится – суть секрета».
    Эти слова принадлежат выдающемуся суфию Ал – Ансари ал-Харави (1006 – 1089).
    Справка.
    В добавление к широко известным определениям суфизма:
    Суфий – человек Сердца, сын Мгновения. Суфизм – это Знание Целого, проявляющееся через один Закон в бесчисленном многообразии воспринимаемого нами мира, доступное человеку Пути… Суфизм – духовное братство, происхождение которого никогда не было установлено или датировано.
    * * *
    Лови! – Мгновение дороже всех сокровищ…
    И помни: – День не повторится этот дважды…
    Тебе дается шанс судьбой, но лишь однажды,
    А всё упущенное здесь, ты не воротишь…
    (суфийские афоризмы)
    ****************************************
    С другими работами автора можно познакомиться в Библиотеке Сказок сайта Сказки Мудрецов , которая регулярно дополняется новыми работами: http://feano.yorik.su/ezop/
    Ваши комментарии к этой статье
    №23 дата публикации: 01.09.2005

    Татарстан
    Республикасы Зеленодольск муниципаль районыны
    ң

                     
    4 нче гомуми урта белем бир
    ү мәктәбе

                                 
    белем бирү учереждениесе

      
    “  Шәүкәт Галиев — минем яраткан шагыйрем”

                            
                        Башкарды: 7А сыйныфы       укучысы

                                                
    Галәтдинова Алия  Илсур кызы

                       
    Җитәкчесе:татар теле һәм әдәбияты 
    укытучысы                                                 
    .                                                                                                                                                                                                                                                  
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                    

                                                                  
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                         
    Ишметова
    Фирдинә Салих кызы

                                          
                   2021 ел

                https://persons-info.com/userfiles/image/persons/60000-70000/60000-61000/60799/GALIEV_SHaukat_Galievich1.jpg

    ”Балалар
    өчен язуымның, ниндидер вакыйгалар, гаҗәп хәлләр,мәзәк хәлләр сөйләвемнең
    максаты акыл өйрәтү әзер өлгеләр биреп кую түгел, йөгерек, тапкыр фикер
    йөртергә күнектерү, туган телнең тәмен сеңдереп кую”.

    Эчтәлек

        
    I. Кереш …………………………………………………   3бит

                    
    Беренче бүлек

    1.1.Ш
    Галиевнең тәрҗемәи хәле ————————————— 4бит

                 Икенче 
    бүлек

    2.1.
    Шәүкәт Галиев –балалар шагыйре——————————5бит

    Йомгаклау
    …………………………………………………….  12 бит                              

    Кулланылган
    әдәбият. ……………………………………….   13 бит                              

     КЕРЕШ

           Безнең  хезмәтебезнең темасы “Минем
    яраткан шагыйрем — Шәүкәт Галиев ” дип атала. Без эшебездә әдипнең балалар
    әдәбиятына кергән шигырьләрен  укып өйрәнүне максат итеп  куйдык. Максаттан
    чыгып, түбәндәге бурычлар билгеләнде:

    1.Шагыйрьнең тормыш юлына , иҗатына күзәтү
    ясау, иҗат үзенчәлекләрен билгеләү.

    2.Ш.Галиевнең XX гасыр балалар әдәбиятында
    тоткан әһәмиятле урынын күрсәтү.

    Максатыбызга ирешү өчен без түбәндәгеләрне
    башкардык:

    1.Ш.Галиевнең тәрҗемәи хәлен өйрәндек

    2.Балалар өчен язылган әдәби җыентыкларына
    күзәтү ясадык

    3.Шагыйрь иҗатына багышланган мәкаләләрне  өйрәндек.

    Эшебез
    кереш, төп өлеш, йомгак һәм файдаланылган әдәбият исемлегеннән гыйбарәт.

    Кереш өлешендә без максатларны билгеләдек, максатка ирешү
    өчен башкарган эшләребезне, фәнни эшебезнең структурасын күрсәттек.

    Төп өлештә

     — Ш.Галиевнең  тәрҗемәи хәле бирелә

    — балалар өчен язган әсәрләренә күзәтү
    ясала

    Йомгаклау өлешендә эшебезнең төп нәтиҗәләре чыгарыла.

    Кулланылган әдәбият алфавит тәртибендә күрсәтелә.

    Беренче
    бүлек

    1.1.Шәүкәт
    Галиевның тәрҗемәи хәле
         

         
    Шагыйрь Шәүкәт Галиев (Шәүкәт Галиулла улы Һидиятуллин) 1928 елның 20 ноябрендә
    татарстан Республикасының хәзерге Апас районы Олы Бакырчы авылында крестьян
    гаиләсендә туа. 1943 елда җидееллык мәктәпне тәмамлый, әмма әтисе Бөек Ватан
    сугышында һәлак булу сәбәпле, укырга мөмкинлеге булмый.

        
    1945-1949 елларда СССР Хәзерләүләр министрлыгының Кайбыч район бүлегендә
    статист, аннары исәп-хисап бүлеге мөдире була. 1949 елның язында “Колхоз
    бригадасы” дип аталган район газетасына җаваплы секретарь итеп алына, соңга
    таба редактор булып эшли.

        
    1953 елның көзендә Ш. Галиев Казанга күчеп килә һәм алты ел буе “Чаян” журналы
    редакциясендә әдәби хезмәткәр, соңыннан бүлек мөдире булып эшли.

       
    1959-1961 елларда Ш. Галиев Мәскәүдә СССР Язучылар берлеге каршындагы Югары
    әдәби курсларда укый.

       
    Балалар әдәбиятын үстерү өлкәсендәге нәтиҗәле эшчәнлеген күздә тотып, 1972 елда
    аңа “Шәвәли”, “Гаҗәп хәлләр, мәзәк хәлләр”, “кызык”, “Тәмле йорт”, “Котбетдин
    мәргән” һәм рус телендә Мәскәүдә чыккан “С папой в кабине” исемле шигырь
    китаплары өчен, татар балалар язучыларыннан беренче буларак, Татарстанның Г.
    Тукай исемендәге Дәүләт бүләге бирелә. 1980 елда Татарстан китап нәшриятында
    рус теленә тәрҗемәдә чыккан “Заяц на зарядке” китабы өчен 1982 елда Халыкара
    бүләккә — Г. Х, Андерсен исемендәге Почетлы дипломга лаек була, авторның исеме
    бөек  әкиятченең Почетлы исемлегенә кертелә. Ул шулай ук 1984 елның гыйнварында
    ВЛКСМ Үзәк Комитетының А. П.Гайдар Билгесе белән бүләкләнә, 1996 елда А. Алиш
    исемендәге премия бирелә.

       
    1995 елда Ш. Галиевка татар әдәбиятын үстерүдәге казанышлары өчен “Татарстан
    Республикасының халык шагыйре” дигән мактаулы исем бирелде.

    Икенче
    бүлек

    2.1.Шәүкәт
    Галиев –балалар шагыйре

       
    Балалар поэзиясенең хәзерге чордагы зур уңышлары исә
    Шәүкәт Галиев исеме, аның шигырьләре белән аерылгысыз бәйле. Ул – балаларның 
    иң яраткан һәм популяр шагыйрьләреннән берсе. Шагыйрь фантазиясендә туган
    Шәвәли,Камырша, Котбетдиннар хәзер балаларның якын геройларына әверелде.
    Шагыйрь иҗат иткән күп афоризмнар, канатлы тапкыр сүзләр, мәзәк гыйбрәтләр
    сабыйлар лексиконында һәм хәтерендә урын алды.

       
     Ш.Галиев- балаларга адресланган берничә дистә китап авторы. Бу китапларда
    шагыйрь фантазиясе тудырган гаҗәеп дөнья – яңа теле ачылган нәниләрдән алып олы
    яшьтәге мәктәп балаларына чаклы булган кыз-малайларның күпкырлы һәм кызыклы
    тормышы, кеше һәм шәхес буларак формалашу процессындагы катлаулы мөнәсәбәтләре
    сәнгатьчә нәфис һәм реалистик буяуларда тасвирлана.

       
    Шагыйрь үзе белеме буенча педагог түгел. Ләкин аның поэзиядәге педагогик
    эшчәнлеге күпкырлы. Ул яшь балаларны тәрбияләү өлкәсендә төрле юнәлештә эшли.
    Аларны  һөнәр сайларга да, кешелекле булырга да, эшчән булырга да, олыларны
    хөрмәт итәргә дә чакыра. Мәсәлән аның “Табын янында” шигыре:

    Иртә
    белән табында

    Әткәй
    әйтте тагын да:

    Юньләп
    ашарсың микән,

    Икмәк
    валчыгын, иркәм,

    Коймый
    башларсың микән?

    Ахры
    синең күкләргә

    Тавык
    кирәк чүпләргә!..

           
    Үзе дә ачлыкны яшьли күргән шагыйрь икмәкне хөрмәт итәргә турыдан – туры
    чакырмый. Җиңел юмор  белән балаларга аңлатуга ирешә. “Алтын куллар” шигырендә
    исә һәр эшне җиренә җиткереп башкара торган алтын куллы кешеләргә дан җырлый.
    Хезмәткә дан җырлап, балаларны төрле һөнәрләр алырга чакыра.

    Ш.Галиев – чын мәгънәсендә туган як
    шагыйре. Аны тормыштагы үзгәрешләр: табигатьне саклау, авыл – шәһәр, балалар —
    өлкәннәр проблемалары кызыксындыра. Мәсәлән, “Ат йөртүче малай” шигыре
    нигезендә техникадан башканы белмәгән шәһәр малаеның, авылга кунакка кайткач,
    беренче тапкыр ат белән танышуы хакында. Биредә   табигатькә, анда яшәүче җан
    ияләренә мөнәсәбәте, әхлак мәсьәләсе дә, кешелек сыйфатлары тәрбияләү
    проблемасы да авыл һәм шәһәр балалары арасындагы дуслык та, хезмәткә хөрмәт тә
    бар. Шигырь әлеге проблемаларның барысын берьюлы  үз эченә алган.

     Балалар дөньясы, шул исәптән балалар
    шигърияте дә җәнлекләрсез, кош – кортларсыз була алмый. Ш.Галиев җәнлекләрне
    кызгана, аларга карата шәфкатьле булырга чакыра. Шигырендәге экзотик җәнлекләр,
    жирафлар, филләр, аюлар, ташбакалар балалар белән бергә уйнап йөриләр,
    шаяралар, бер – берсенә ярдәм итешәләр.

    Шагыйрьнең балалар өчен язган
    шигырьләренә заман тойгысының көчле булуы хас. Заманчылык — нәниләрнең бүлмәне
    космос, сандыкны ракета итеп, үзләренең космонавт булып уйнауларында да, чех
    дуслары белән хат алышуларында да, шәһәрдәге зур төзелешләрне күзәтеп, аларны
    рәсемгә төшерүләрендә дә, тилгәннең чын бәбкә урынына пластмасса бәбкә
    эләктерүендә дә күренә.

    Ш.Галиевныд
    нәни геройлары  — үтә кызыксынучан һәм күзәтүчән балалар:

    Безне
    сыер көн дә кырдан

    Чүлмәк
    –чүлмәк сөт ташый.

    Ул
    бит яшел үлән ашый

    Сөтне
    ничек ак ясый?

        
    Нәнинең әнә шундый күзәтүендә дә эзләнүчән, тикшерүчән акылы ачык гәүдәләнә.
    Бала уйлый, нинди дә булса сорауга җавап эзли. Кайсы шигырьдә ул җавапны табып
    та өлгерә, ә еш кына сер шигырьнең артында кала. Шигырь  үзе баланы уйлату өчен
    этәргеч көчкә әверелә.

    Баланы камаган гап – гади
    күренешләрдә дә ул тирән мәгънә күрә. Үзен әйләндереп алган тирәлек белән
    очрашканда табигать кануннарын һәм предметларның һәртөрле хасиятләрен җитәрлек
    белмәү сәбәпле, бала күптөрле кызыклы хәлләргә дучар була. Менә кулына боз
    кисәге тоткан нәни кызчык, бозы эри башлагач, аны саклап калу өчен, мич алдына
    киптерергә куя. Әлбәттә, боз юкка чыга, ә кызчык аңламый, “бирегез, кем алды
    минем бозны?”, дип елый. Автор ахырдан нәни укучыларны уйланырга этәреп:

    Ул
    бозны сез алмадыгызмы?

    Кая
    киткәнен аңладыгызмы? -дип наян гына рухта мөрәҗәгать итеп куя.

    Шәһәрдән авылга кунакка кайткан бала
    күп кенә яңа күренешләр белән таныша. Аңа  бозауларның сыер имүләре дә сәер:

    Әни,
    әни тизрәк коткар,

    Бозаулар
    сыер ашый, -ди ул куркып. Әтәчнең сәгатьсез вакыт белүе дә гаҗәпләндерә, кое
    төбендә “көзге” күреп тә аптырый. Каенлык күргәч исе китеп: “Бу агачларны кем
    шулай буяган икән акка?” – дип сорый. Кар өстеннән яланаяк атлаган казны
    аяклары туңандыр дип кызгана. Ш.Галиев табигать ямен, матурлыгын сиземли белүче
    шагыйрь. Ул, әрәмәләр арасыннан саркып чыгып, каядыр ашыккан елга тавышын
    яратып тыңлый, искән җил уңаеннан талпынып утыручы яфракны күреп шатлана,
    суыктан өшегән язгы үләнне чын күңеленнән кызгана. Шагыйрь табигатьне аңларга,
    аның матурлыгын, төрлелеген күрергә, шул төрлелегендә  яратырга да өйрәтә. Менә
    томанлы көнне ул ничек образлы итеп күз алдына бастыра:

    Үзәннәргә,
    тугайларга

    Тулган
    сөт кебек томан.

    Чүмеч
    белән чиләкләргә

    Тутырып
    булыр сыман.

    Авторның табигатькә сак һәм сизгер
    мөнәсәбәт тәрбияли торган шигырьләре дә бар. “Нефть таптык”, “Тургайлар
    министрына хат” — әнә шундыйлардан. Яр читеннән агып яткан нефтьне күргәч бала
    иң әүвәл “нефть таптым”  дип шатлана. Әмма бу олыларның саксызлыгы аркасында
    елгага аккан нефть булып чыга. Шундый саксызлык, ваемсызлык нәтиҗәсендә
    табигать зур зыян күрә:

    Балык
    та юк, бала да юк,

    Елга
    өсте тынып калган,

    Керәшәләр
    киткән ярдан,

    Елга
    ялгыз торып калган.

     Самолеттан
    басуларга дару сипкәч, кырда тургайлар юкка чыга. Шуңа борчылып бала “тургайлар
    министрына” хат яза:

    Абый!

    Быел
    бездә тургайлар юк.

    Мин
    аларны һаман көтәм.

    Килмәсләрме
    инде бүтән?

    Ш.Галиевның
    кечкенә герое  табигать эчендә яши, табигатьтәге үзгәрешләргә сизгер,
    матурлыкны күрә белә. Шагыйрь табигатькә булган дорфа мөнәсәбәт төзәтеп
    булмаслык үкенечле хәлләргә китерү мөмкинлегенә басым ясый.

    Яшел
    урманда яшендәй

    Балталар
    ялтырыйлар.

    “Быел
    кемгә чират”, диеп,

    Чыршылар
    калтырыйлар.

     
    “Яңа ел җитә” дип исемләнгән әлеге дүртьюллыкта күпме яшерен рәнҗеш салынган…

    Ш.Галиев баланы бүгенге җәмгыятьнең
    кешелекне борчыган олы һәм тирән каршылыкларына, катлаулы күренешләренә алып
    керә, шулар турында уйланырга этәрә, кечкенәдән ук табигатьне саклаучы, аны
    яратучы, кешелекле шәхес тәрбияләргә омтыла.

    Ш.Галиев поэзиясендә белем бирү,
    тәрбия максатларыннан аерылмый: шагыйрь әхлак мәсьәләләренә зур әһәмият бирә.
    Тәнкыйтькә, көч саклыйм дип эшләмичә яткан, нәтиҗәдә сабантуйда җиңелгән
    Тимерша да, мактанчык Ирек тә, тышкы яктан яхшы булып күренгән, ә үзе астыртын
    киресен эшләгән Тәүфикъ та, бер ел буе әбисенә хат язмаган Кәли дә эләгә.

    Шагыйрь сөйләшә белергә дә, телнең
    байлыгын, матурлыгын күрергә, музыкасын, шигъри нәфислеген тоярга да өйрәтә.
    Бик белеп кенә, өйрәтүдә чама тойгысын югалтмыйча гына балаларга тирә — юньдәге
    күренешләрнең “төсләрен”, “холыкларын” аерып  күрсәтә.

    Шигырьләр
    бит, балалар,

    Витамин
    кебек алар, —

    Күңелләрне
    үстерә,

    Йөрәкләргә
    көч бирә.

    Булса
    кайчак әчкелтем, —

    Монсын
    белә ич һәркем –

    Хак
    сүз булмый төчкелтем!

     
    Балаларның танып – белүе, логик фикер йөртә башлавы  турыдан – туры сүзләр
    дөньясына бәйле. Ш.Галиев шигырьләрендәге каламбурлар,  шигъри  табышмаклар,
    сүз уйнатулар балаларны туган телне яратырга, аның нечкәлекләрен, серләрен
    ачарга, телнең нинди олы көч икәнен  аңларга өйрәтә, тел белән әллә нинди
    тылсымнар ясарга мөмкин икәнен күрсәтә. Төрле мәгънә  аңлаткан сүзләрнең яки
    сүзтезмәләрнең  охшаш яңгырашына нигезләнгән каламбурлар шигырьгә шаяру төсмере
    бирә, сүз үткенлеге тудыра.

    Ш.Галиевның “Әз – мәз мәзәк”
    китабындагы мәзәкләр дә — шагыйрьнең еллар буе күңел түрендә йөрткән үткен
    фикерләре. Китапның исеме үк кызык булуы, бүлек башларының канатлы сүзләрдән,
    шаян рәвешкә китерелеп үзгәртелгән әйтем — мәкальләрдән гыйбарәт булуы
    (“Белмимнең белеме артмый”, “Эш пешмәсә, эч поша”, “Ул таныш белешләр аша эш
    йөртә”), сүз сөрешләрендәге инверсияләр, эчке рифмалар — әнә шуның ачык мисалы.

             
    Ш. Галиев иҗатындгы юмористик образларның тагын бер төрен күзаллап үтәргә
    кирәк. Болары бер үк вакытта бер – берсенә охшамаган һәм бер – берсенә контраст
    каршылыккта торган янәшә ике объект алына. “Рус казлары га – га – га”
    шигырендә, мәсәлән, мәче бөтенләй көтелмәгән, икенче яссылыкта торган төшенчә,
    тәрҗемәче белән чагыштырылып тасвирланган:

    Русча
    мәче: мияу, ди,

    Татарса
    да: мияу, ди,

    Анда
    –монда йөри мәче

    Шул
    мәллә тәрҗемәче?

             
    Ш.Галиев балалар өчен балладалар да яза. Ул үз балладдаларын документаль
    материалга нигезли, конкрет – тарихи фактны баллада жанры таләп иткән көчле
    гомумиләштерү аша үткәреп, аның тарихи – фәлсәфи мәгънәсен табарга омтыла. Бу
    хәл Ш.Галиев баладаларының композицион үзенчәлеген билгели. Шагыйрь тарихи
    вакыйгаларны бу заман кешесе булып, яңа буын исеменнән сөйли, бәяли. Ш.Галиев
    балладалары (“Ике дус турында баллада”, “Кыя белән кеше”, “Муса елмаю турында
    баллада” һ.б.) бик тирән, җитди фәлсәфи фикерләрне образлы формада
    гәүдәләндерегә сәләтле икәнлекләрен расладылар. Аның “Тимерче турында баллада”сында
    хезмәтнең яшәеш нигезе, рухи, физик сәламәтлек, ныклык чыганагы булуы
    күрсәтелә. Аның герое, гомер буе эшләп килгән хезмәтеннән читләшкәч, бирешә,
    сүнә бара, ә кабат яраткан эшенә, тимерче шөгыленә керешкәч, терелеп китә,
    илһам, дәрт алып эшли башлый. Әсәр тормышның мөһим фәлсәфәсен раслый.

        
     Шагыйрь фантазиясендә туган Шәвәли, Камырша, Котбетдиннәр балаларның якын, үз
    геройларына әверелде. Алар башка телләрдә дә иркен сөйләшәләр, үзләренең
    гыйбрәтле кыланышлары белән төрле милләт балаларын үзләренә ияртәләр.
    Ш.Галиевнең Шәвәлие үтә дә халыкчан, тапкыр, җор телле, кызыксынучан, эзләнүчән
    елгыр малай. Ул һәрвакыт нинди дә булса бер психологик халәттә күренә, үзенең
    тәҗрибәсезлеге белән көлке китереп чыгара.

    “Шәвәли маҗарасы” шигырендә Шәвәлинең
    гади татар малае икәнлеге дә искәртелә. Ул авылда туган, аның туган ягы – Тау
    ягы. Ул  җилкуар җилбәзәк түгел, эшчән; үзенең татар баласы булуы белән
    горурлана. Лирик герой халык авыз иҗатындагы тапкыр Хуҗа Насретдинны, Шомбайны
    һәм Котбетдинне үзенең балалары дип атый. Шагыйрь (лирик герой исеменннән)
    балаларга да тарихыбыз, милләтебез белән горурланырга; шук булсалара да, эшчән
    булырга куша.

            
    Шәүкәт Галиев
     минем иң яраткан шагыйрем. Аның шигырьләре
    миңа бик тә ошый.Әдипнең шигырьләре шаянлыгы ,кызыклыгы белән аерылып тора,
    безнең күңелләрдә  кала.Ул тормышның кызыклы якларын табып без- балалар белән
    бүлешә, безне рәхәтләнеп көлдерә, яхшыны начардан, затлыны затсыздан аерырга
    өйрәтә.Шуңа да шагыйр сурәтләгән хәлләр үтемле булып йөрәккә керә, онытылмый,
    укучыны үзенә тарта.

    Йомгак

              Фәнни эшебезгә, йомгак ясап,
    түбәндәгеләргә басым ясыйбыз:

    Шәүкәт Галиев минем генә түгел,барлык
    балаларның да яраткан шагыйре.Аның күп шигырьләре мәктәп дәреслекләренә
    кертелгән.Шагыйрьнең күп кенә шигырьләренә җырлар да язылган.

     Ш. Галиевнең 10лап китабы рус теленә
    тәрҗемә ителгән. 
    Шулар
    арасында балалар өчен язылган «Заяц на зарядке» (1980), «Кто играет на курае?»
    (1995) исемле китаплары да бар. Тәрҗемәчеләр Э. Блинова, С.Малышев,
    В.Бәширов, Р.Моран һ.б. шагыйрьнең шигырьләренә башка илләргә дә юл ачтылар.

         Ш.Галиев – XX гасыр балалар
    әдәбиятының иң күренекле шагыйре, дөньякүләм танылган балалар язучысы. Ул —
    нечкә хисле, тормышчан нигезле лирик, үткен каләмле сатирик, «чәчрәп торган»
    шаян телле юморист.

           Дистәләгән тәнкыйтьчеләребез
    Ш.Галиев иҗатын татар әдәбиятының зур казанышы буларак билгеләп үтә. Мәшһүр
    тәнкыйтьчеләребез һәм танылган әдәбият белгечләре шагыйрьне балалар поэзиясенең
    сәнгатьчә фикерләү мөмкинлекләрен баетучы, үстерүче, яңа буын балалар
    шигъриятенә юл ачучы, үз шигъри мәктәбен булдырган шәхес буларак бәяли.

     Ш.Галиев иҗаты – татар баласын тормышка
    хәзерләүче мәктәп тә,чөнки аның шигырьләре тирән мәгънәгә ия.Алар яратып укыла
    һәм истә кала.

    Ш.Галиев — милләбезнең киләчәген
    кайгыртучы, халык хөрмәтенә лаек мәшһүр әдип. Аның шәхесе — гаҗәеп кызыклы һәм
    үзенчәлекле бер дөнья.

       Шәүкәт
    Галиев
     минем иң яраткан шагыйрем.
    Аның шигырьләре миңа бик тә ошый.Әдипнең шигырьләре шаянлыгы ,кызыклыгы белән
    аерылып тора, безнең күңелләрдә  кала

    Бу хезмәтебездә без куйган максатыбызга
    ирештек дип уйлыйбыз.

            
       Кулланылган әдәбият:

    1.     Ш.Галиев
    Тормыш юлы һәм иҗаты. Казан:”Мәгариф” нәшрияты, 2006

    2. 
    Галиуллин Т.Шагыйрьләр һәм шигырьләр. – Казан: Тат.кит.нәшр., 1975.

    3.
    Галиев Ш. Тамчылар тамар чаклар. – Казан: Тат.кит.нәшр., 1975.

    4.
    Галиев Ш. Шигырьләр, поэмалар. Н.Юзиевның кереш сүзе белән. – Казан:
    Тат.кит.нәшр., 1978.

    5.
    Галиев Ш. Остазларым фатихасы.//Мирас. – 1998. — №12

    6. 
    Минһаҗева Л.И., Мияссарова И.Х. Татар балалары әдәбияты: Урта һәм югары
    педагогик уку йортлары өчен уку ярдәмлеге. – Казан: Хәтер: ТаРИХ, 2003. – 351
    б.

    7. 
    Миңнуллин Р. Канатлы малайлар, канатлы шигырьләр // Казан утлары. – 1983. — №1.

    8. 
    Рахмани Р. Витаминлы шигырьләр // Казан утлары. – 1978. — №11.

    9. 
    Сибат Р. Шәүкәтлелек // Мирас. – 1998. — № 11.

    10.
    Татар әдәбият тарихы. Алты томда. VI том. –
    Казан: Раннур, 2000.

  • Сочинения глинки для оркестра список
  • Сочинение чудный собор про церковь
  • Сочинение чтобы чувствовать себя в своей тарелке в интеллигентной среде сочинение
  • Сочинение что я знаю о философии философах и что я о них думаю
  • Сочинение укрась свою землю