Замкі на зямлі Беларусі.
Нашы продкі будавалі замкі, каб абараніцца ад ворагаў. Слова замак падобна на слова «замок» . На самай справе, старажытныя ўмацаванні былі сапраўднымі замкамі, адамкнуць або падабраць ключы да якіх ворагам удавалася не заўсёды. Найбольш магутныя замкі ўзводзіліся на граніцах у самых небяспечных месцах. Першапачаткова замкі будавалі з дрэва. А потым — з каменю i цэглы. Кожны замак меў свае асаблівасці.
Стары замак — ХI-XIX ст. (г. Гродна) Стары замак, замак Баторыя — адзін з найстаражытнейшых помнікаў архiтэктуры ў Беларусi. Стары замак з’яўляецца адзіным захаваным каралеўскім замкам на землях Беларусi. Доўгі час замак быў рэзідэнцыяй вялiкiх князёў лiтоўскiх і каралёў польскiх, і такім чынам адыгрываў важную ролю ў жыцці чатырох сучасных народаў: беларускага, лiтоўскага, польскага і украiнскага. Замак размешчаны на высокім і стромкім узгорку на правым беразе Нёмана пры ўпадзенні ў яго рэчкі Гараднiчанкi. Пачаў будавацца ў часы Старажытная дзяржавы. Замак неаднаразова руйнаваўся, аднаўляўся і перабудоўваўся. У яго планіроўцы і архітэктуры выяўляюцца напластаванні многіх стагоддзяў. Тапаграфія мясцовасці вызначыла абрыс плану замка, блізкага да трохвугольніка. Ад горада замак падзяляўся ярам і глыбокім ровам. Самымі вядомымі ўладальнікамі замка былі вялікі князь Вітаўт і кароль Рэчы Паспалітай Стэфан Баторый, а таксама славуты абаронца замка Давыд Гарадзенскі. Цяпер у замку размяшчаецца Гродзенскi дзяржаўны гiсторыкаархеалагiчны музей. Традыцыйна ўвесь комплекс збудаванняў на Замкавай гары захаваў назву Стары замак.
Новы замак — XVIII ст. (Гродна) Новы замак у Гродна — адзін з буйнейшых помнікаў палацава-сядзібнай архітэктуры сярэдзіны XVIII ст. Размешчаны ў цэнтры Гродна, на правым беразе Нёмана. Пабудаваны як рэзiдэнцыя караля i месца правядзення соймаў. З’яўляецца па сваёй архітэктуры прататыпам цэлай тыпалагічнай групы палацаў і сядзіб у Беларусі 2 -й паловы XVII ст. Будаўнiцтва пачалося ў 1737 г. па праекце дрэздэнскага архiтэктара Матэвуша Даніэля Пёпельмана. Скончана будаўнiцтва ў 1751 г. Iаганам Фрэдэрыкам Кнобелем. Узводзілі палац мясцовыя муляры. Пазней у рэканструкцыях палаца прымалi ўдзел I. Х. Яўх, Рыбенька, А. Рашкевiч. У 1780 -я гг. рэканструкцыю праводзiў Дж. Сака. Разбураны нямецка-фашысцкiмi акупантамi ў 1941— 1944 гг. , адбудаваны ў 1952 г. па праекце архiтэктара У. Вараксiна ў стылі савецкага неакласіцызму. У ім размяшчаўся абласны камітэт КПСС. Цяпер у замку размяшчаецца Гродзенскі гісторыка-археалагічны музей. У 2009 годзе двор замка ўпрыгожвалі некалькі 50 -гадовых акацый, а ля ўваходу стаяліблакітныя елкі. Але ў 2010 годзе па ініцыятыве дырэктара гісторыка -археалагічнага музея. Юрыя Кетурка, была праведзена высечка 9 акацый і блакітных елак ля ўваходу. Кетурка матываваў сваё рашэнне тым, што «У горадзе павінна быць архітэктура, а не дрэвы» . Тым самым гродзенцы былі пазбаўленыя яшчэ аднаго месца адпачынку.
Крэўскі замак — пачатак XIV ст. (в. Крэва) Крэўскі замак — комплекс абарончых збудаванняў тыпу кастэль каля вёскі Крэва Смаргонскага раёна. Гэта быў першы ў Беларусі замак, поўнасцю пабудаваны з каменю. Пабудаваны каля сутокаў рэк Краўлянка і Шляхцянка. Асноўная частка збудаванняў замка была размешчана на балоцістым поплаве, палова абарончых муроў узведзена на штучна расшыранай пясчанай дзюне. Крэўскі замак быў сведкам і месцам многіх гістарычных падзей. Ужо ў хуткім часе пасля будаўніцтва ён быў абстраляны каменным ядрамі, была спалена баявая галерэя. У 1433 Крэўскім замкам авалодаў вялікі князь. Свідрыгайла, які прэтэндаваў на вялікакняжацкі трон. У 1503 -1506 гадах замак неаднойчы асаджалі і значна пашкодзілі перакопскія татары, але хутка ён быў адбудаваны. Яшчэ ў XVIII ст. Крэўскі замак быў у добрым стане. Пазней пачалося яго разбурэнне, якое давяршыла Першая сусветная. Пад час абстрэлаў асабліва моцна пацярпела Княжацкая вежа і сцены ў паўднёвай частцы замка. Да нашых дзён захаваліся толькі замкавыя руіны. Замак знаходзіцца на мяжы разбурэння. Некаторыя мясцовыя жыхары і турысты дазваляюць сабе вывозіць старажытныя камяні і цэглу з
Лідскі замак — XIV ст. (Гродзенская вобласць) Будаўніцтва замка было пачата ў 1323 г. вялікім князем Вялікага княства Літоўскага Гедымінам. Замак будаваўся на насыпным пясчаным узгорку, акружаным берагамі рэк Лідзея і Каменка і ровам, які злучаў гэтыя рэкі з поўдня і аддзяляў замак ад горада. Ён быў зроблены з бутавага каменю і цэглы. За сваю гісторыю замак вытрымаў мноства бітваў і аблог. У XVIII ст. ён страціў сваё стратэгічнае значэнне і пачаў паступова разбурацца. У 1891 г. цэнтральная частка горада Ліда моцна пацярпела пры пажары, і камні з паўднёва-заходняй вежы і часткі заходняй сцяны замка былі выкарыстаны для аднаўлення будынкаў, што пацярпелі ад агню. У 1920 -я гады пачалася кансервацыя замка, якая завяршылася ў 1982 г. Цяпер вядзецца рэстаўрацыя сцен і вежаў. Лідскі замак, як і Мірскі замак, знаходзіцца пад аховай дзяржавы.
Навагрудскі замак — XIV—XVIст. (г. Навагрудак) Замак у Наваградку быў адным з самых важных на беларускіх землях: тут праходзілі дзяржаўныя сэймы, сустрэчы паслоў і каралёў. З пачатку XI і да сярэдзіны XIII ст. на валах стаялі драўляныя сцены, якія аднаўляліся ня менш за пяць разоў. Потым была ўзведзеная першая каменная вежа. Спачатку гэтая вежа была адзіным каменным умацаваньнем у коле драўляных сцен, але ўжо ў XVI ст, Навагрудскі замак стаў сямівежавым і лічыўся адным з самых магутных для свайго часу. Значна замак пацярпеў у час вайны 1654– 1667 гг. Яшчэ адзін удар замкавыя сцены атрымалі ад швэдаў падчас Паўночнай вайны. У 1920 -30 -я гады была праведзена частковая кансэрвацыя ацалелых сцен. Да сёння захаваліся руіны Шчытовай і Касьцельнай вежаў. Было вырашана, што аднаўляць будынкі немэтазгодна. Ну а ацалелыя руіны дзьвюх вежаў — стабілізаваць і закансэрваваць.
Мірскі замак-пачатак XVI ст. (пасёлак Мір у Гродзенская вобласцi) Самыя раннія збудаванні выкананы ў гатычным стылі і адносяцца да XVI ст. Замак быў закладзены князем Іллінічам. У 1568 годзе замак перайшоў у валоданне Мікалая Радзівіла, які дабудаваў яго ўстылі рэнесансу. Уздоўж усходняй і паўночнай сцен замка быў пабудаваны трохпавярховы палац. Вакол узведзены земляныя валы з бастыёнамі на вуглах і ровам з вадой. У паўночнай частцы разбіты сад у італьянскім стылі. Штучнае возера было створана на поўдні. У час Напалеонаўскіх войнаў замак сур’ёзна пацярпеў і стаяў у запусценні больш як стагоддзе. Усё яшчэ знаходзячыся ў руках багатай сям’і Радзівілаў, ён быў адноўлены ў пачатку XIX стагоддзя і прададзены Мікалаю Святаполк-Мірскаму ў 1895 годзе. Яго сын пачаў аднаўленне замка, якое праходзіла пад кіраўніцтвам архітэктара Тэадора Буршэ. Пасля вайны ў замку жылі тыя мясцовыя жыхары, дамы якіх былі разбураны ў час вайны. Потым тут размяшчаўся ваенны гарнізон. У 2000 годзе ЮНЭСКА ўключыла Мірскі замак у Спіс сусветнай культурнай і прыроднай спадчыны. Удалае спалучэнне архітэктурных стыляў готыкі, барока і рэнесансу робіць Мірскі замак адным з найбольш адметных замкаў у Еўропе. У снежні 2010 года пасля актыўных рэстаўрацыйных работ Мірскі замак быў адкрыты для турыстаў. Аднак абнаўленне замка прадаўжаецца і цяпер. Існуюць планы аднаўлення італьянскага рэнесанснага саду, англійскага парку і сажалкі, рэстаўрацыі палаца Святаполк-Мірскіх. Рэстаўрацыя помніка архітэктурызавяршылася ў 2013 годзе.
Любчанскі замак — XVI-XVII ст. (г. п. Любча Гродзенскай вобласці Будаўніцтва Любчанскага замка распачата ў 1581 г. Янам Кішкам, затым перайшоў да Радзівілаў. . У канцы XVI ст. замак значна перабудаваны новым уладальнікам князем Мікалаем Радзівілам Любчанскі замак размясціўся на высокім узгорку, на левым беразе Нёмана. Усе вежы замка мелі бляшаныя дахі з купаламі, якія вянчалі флюгеры з гербам уладальнікаў зямель Радзівілаў. Да сённяшняга дня захаваліся дзве мураваныя замкавыя вежы. У 1864 -1870 г. г. на тэрыторыі замка быў пабудаваны палац, які замкнуў каменнае кола замка. Цэнтральная частка яго была двухпавярховай, а бакавыя крылы – аднапавярховымі. Па кутах знаходзіліся завершаныя зубцамі вежы. Фасады палаца аздаблялі рызаліты з імітаванымі радамі байніц у зубчатых шчытах, а цэнтр галоўнага фасада адзначаў балкон на калонах. Інтэр’еры залаў і пакояў мелі багатую ляпніну, кафляныя печы. Гэтыя пабудовы моцна пацярпелі ў час першай сусветнай вайны і пасля рамонту страцілі свой рамантычны гатычны ўбор. Замак уключаны ў турыстычныя маршруты.
Гальшанскі замак – XVII ст. (ля мястэчка Гальшаны) Паселішча Гальшаны з драўляным замкам, вядомае па летапісах з ХIIІ ст. , узнікла на высокай самароднай гары па-над р. Карабель, на паўночны ўсход ад мястэчка Гальшаны. Князі Гальшанскія валодалі замкам да 1525 г. , а потым, пасля шлюбу князёўны Алены Гальшанскай з Паўлам Сапегам, ён перайшоў ва ўладанні Сапегаў. Пры Сапегу рэзідэнцыю перанеслі на бераг р. Лусты (Жыганкі). Сваёй кампазіцыяй ён аддалена нагадвае Мірскі замак і ўяўляе сабой прамавугольны (88, 6 х 95, 6 м) замкнуты будынак. Жылыя карпусы з вежамі на вуглах утвараюць замкнёны квадратны двор. Замак неаднаразова быў разбураны і перабудаваны, што значна змяніла яго знешні выгляд і аб’ёмна-прасторавую кампазіцыю. Дрэнная захаванасць замка ў Гальшанах не дазваляе дастаткова поўна вызначыць яго планіроўку. Можна толькі сцвярджаць, што справа ад уваходу знаходзілася вялікая квадратная зала з чатырма калонамі, на якія абапіраліся крыжовыя скляпенні. Ужо ў ХVII ст. Гальшанскі замак ад Сапегаў трапіў да іншых гаспадароў і на працягу стагоддзяў часта пераходзіў з рук у рукі. У 1880 г. уладальнік замка Гарбанёў пачаў узрываць вежы і сцены, ацэглу прадаваў на пабудову карчмы.
Палацава-замкавы комплекс Радзівілаў Нясвіж — XVI—XVIII ст. Закладзены князем М. К. Радзівілам Сіроткам у 1583 г. на паўднёвым захадзе ад Нясвіжа, на месцы драўлянага замка. На пачатку(да 1599 г. ) ў будаўніцтве ўдзельнічаў італьянскі архітэктар Дж. Бернардоні. У XVI—XX стагоддзях — рэзідэнцыя князёў Радзівілаў. Уключае ў сябе ўласна замак, замкавыя ўмацаванні, а таксама вялікі ландшафна-пейзажны парк. Нясвіжскі замак з’яўляецца родапачынальнікам новага тыпу бастыённых умацаванняў у Беларусі — так званай новаітальянскай сістэмы. На момант пабудовы замак лічыўся адным з самых магутных і дасканалых збудаванняў падобнага тыпу. У замку не было недахопу ў артылерыі, ручной агнястрэльнай зброі і вайсковай амуніцыі. Замак меў важнае ваеннае значэнне на працягу некалькіх стагоддзяў, быў месцам сканцэнтравання атрадаў прыватнай арміі Радзівілаў. У агульнай планіроўцы і пабудове Нясвіжскага замка прыкметная тэндэнцыя да сіметрычнасці. Вонкава палац выглядаў заўсёды вельмі рамантычна: манументальнае збудаванне з гарманічнымі вежамі рознай велічыні, узнятае над вадой, патанае ў зеляніне дрэў. Увесь комплекс занесены ў Сусветную спадчыну ЮНЕСКА з 2005 года.
Косаўскі замак — XIX ст. (г. Косава) Косаўскі замак (таксама вядомы як палац Пуслоўскіх) — неагатычны палац у выглядзе абарончага замка, збудаваны ў фальварку Мерачоўшчына, непадалёк ад сядзібы, дзе нарадзіўся Тадэвуш Касцюшка. Палац пабудаваны графам Вандалінам Пуслоўскім у Мерачоўшчыне ў 1838 г. Палац Пуслоўскіх і старадаўняя сядзіба Касцюшкаў разам з паркам стварылі ўнікальны палацава-паркавы ансамбль, але на яго долю выпалі вельмі складаны лёс і цяжкія выпрабаванні. Пасля задушэння паўстання 1863 г. палац быў канфіскаваны і перайшоў да маскоўскай арыстакратыі, спачатку да купца Аляксандрава, потым князёў Трубяцкіх і, нарэшце, Альдэнбургскіх. У час Першай сусветнай вайны палац быў моцна разбураны, але пасля праведзенай рэстаўрацыі ён выкарыстоўваўся ў якасці адміністрацыі староства Косаўскага павета. Палац складаецца з цэнтральнага двухпавярховага корпуса i двух бакавых крылаў, злучаных з iм вузкiмi галерэямi, прарэзанымi высокiмi спічастымі аркамi. Вуглы цэнтральнага корпуса фланкiраваны гранёнымi вежамi рознай вышынi, вуглы бакавых крылаў умацаваны вежападобнымi эскарпамi. Фасады рытмiчна чляняцца спічастымi аркамi, аконнымi праёмамi, перспектыўнымi нiшамi, гранёнымi вежамi. Унутраная планiроўка сiметрычная, характэрная для палацавай архiтэктуры класiцызму. Палац – прыклад спалучэння класiцыстычных прыёмаў у планiроўцы i кампазiцыi з элементамi неаготыкi ў архiтэктурнай аздобе.
Быхаўскі замак — XVII ст. (Быхаў) Быхаўскі замак – палацавы комплекс у стылі барока, узведзены ў XVII стагоддзі на беразе Дняпра ў горадзе Быхаў. Некалькі будынкаў комплексу размешчаны такім чынам, што ўтворыцца замкненая прастора. У сярэдзіне галоўнага корпуса маецца высокая вежа дазорца. У комплекс акрамя палаца ўваходзяць граненные абаронныя вежы, якія знаходзяцца па кутах будынка, і казармы. У цяперашні час вядуцца работы па рэстаўрацыі замка і перадачы яго ў музейны фонд Беларусі, што дае надзею на тое, што велічнае збудаванне здабудзе ў хуткім часе другое жыцце.
Замкі — агульнанародная гордасць, бо хоць i належалі яны князю, але ж ствараліся ўciм народам, яго намаганнямі i талентам. У час навалы ўсе навакольныя жыхары ратаваліся ў замку. Абаранялі яго, а значыць, i сваю зямлю.
Класная гадзіна «Радзімы край мой – Беларусь!»
Мэта: грамадзянска-патрыятычнае выхаванне вучняў.
Задачы:
адукацыйныя: актуалізаваць веды вучняў пра дзяржаўную сімволіку Рэспублікі Беларусь, пра дасягненні краіны ў вобласці навукі, культуры, спорту, пашырыць уяўленні пра Вялікую Айчынную вайну, знакамітых землякоў;
развіваючая: ствараць умовы для развіцця маўлення, памяці, мыслення, цікаўнасці;
выхаваўчыя: спрыяць выхаванню павагі да традыцый свайго народа, пачуцця гонару за сваю краіну, за свой народ.
Чаканыя вынікі: павышэнне цікавасці малодшых школьнікаў да гісторыі і духоўных традыцый свайго народа.
Форма: вусны часопіс з прымяненнем ІКТ
Метады: расказ-гутарка; наглядна-вобразны – прэзентацыя.
Дыдактычны матэрыял і абсталяванне: выстава кніг і ілюстрацый на тэму «Радзімы край мой – Беларусь!»; ноўтбук, мультымедыйная ўстаноўка, магнітафон; прэзентацыя.
Папярэдняя праца: адбор матэрыялу для сцэнарыя класнай гадзіны; падрыхтоўка сцэнарыя; стварэнне прэзентацыі «Радзімы край мой – Беларусь!», падрыхтоўка масак для інсцэніроўкі.
Ход мерапрыемства
Настаўнік. Добры дзень, паважаныя сябры!
Я сардэчна ўсіх вітаю
І на класную гадзіну запрашаю.
Бачу,што ўсе гатова,
Значыць,трэба пачынаць.
Практыкаванне “Сурвэткі”.
На вашых сталах ляжаць папяровыя сурвэткі. Вазьміце, калі ласка, па адной і згарніце яе напалову любым спосабам. Адарвіце з любога краю вугалок. Згарніце яе яшчэ раз напалову і зноў адарвіце кавалачак з любога вугалка. Згарніце ў трэці раз напалову і зноў адарвіце. А цяпер разгарніце і прадэманструйце тое, што ў вас атрымалася.
Наўрад ці знойдзецца пара сурвэтак, на якіх паўтараецца малюнак. Як вы думаеце, чаму мы атрымалі такі вынік?
Дзеці адказваюць.
Настаўнік. Кожны чалавек унікальны, ён валодае толькі яму уласцівымі якасцямі. Але, нягледзячы на тое, што мы такія розныя, многае нас аб’ядноўвае.
Як вы лічыце, што можа аб’ядноўваць нас з вамі?
Адказы дзяцей.
Настаўнік. Так, усе мы – жыхары выдатнай краіны. Наша Радзіма – Рэспубліка Беларусь. Мне б хацелася нашу сённяшнюю сустрэчу назваць «Радзімы край мой – Беларусь!» (Слайд 1)
Вучаніца. (Слайд 2)
На карце вялікага свету
Яна як кляновы лісток,
Песня гарачага лета,
Крынічнай вады глыток.
Вучань. (Слайд 3)
Мяжуе з Польшчай, Украінай, Расіяй, Латвіяй, Літвой.
Твой родны край, твая Айчына, жыццё тваё і гонар твой.
Вучаніца.
I ты яе запомні імя,
як неба, сонца і зару.
Твая зямля, твая Радзіма
Названа светла: Беларусь! (Слайд 4)
Настаўнік. У кожнага чалавека ёсць Радзіма, і кожны любіць яе. Што ж абазначае слова “Радзіма”?
Адказы вучняў.
Радзіма – гэта шчасце, Радзіма – гэта рай,
Радзіма – гэта песні, што льюцца з краю ў край.
Радзіма – гэта сонца, зямля ў зіхценні рос.
І любім мы Радзіму, яна – наш светлы лёс.
Настаўнік. (Слайд 5)
Зараз я вам раскажу адно паданне.
“Ішлі тры падарожнікі. Ішлі яны тры дні і тры ночы, ды яшчэ паўдня. Прытаміліся. Прыселі. Раптам чуюць – нехта спявае.
Прыслухаўся першы:
— Відаць, жаўрук.
— Не, — кажа другі, — гэта лес шуміць.
А трэці прыпаў вухам да зямлі і прашаптаў:
— Дык гэта ж зямля наша беларуская спявае”
Выконваецца песня “Саўка ды Грышка”
Настаўнік. Беларусь — еўрапейская дзяржава — зялёны лiсток на карце: лясы, пералескi, лугi, пушчы, ураджайныя палеткi. Вакол нас — карагод краiн: Расiя, Украiна, Лiтва, Польшча. Беларусы здаўна жывуць мудрымi запаветамi прашчураў: «Сонца — на ўсiх адно, Зямля — адна, трымайся сваёй хаты, беражы свой гонар, не бяры чужое».
Дэманстрацыя відэафільма 1.
Наша Рэспубліка Беларусь – незалежная дзяржава і мае свае сімвалы. Дзяржаўны герб, дзяржаўны сцяг і дзяржаўны гімн. Мы павінны ведаць свае сімвалы і адносіцца да іх з павагай і гонарам, як сапраўдныя грамадзяне сваёй краіны.
Дэманстрацыя відэафільма 2.
Настаўнік. Кожны ведае, што бусел (Слайд 6 ) — таксама сімвал роднай Беларусі. Над зялёнымі палямі, над векавымі пушчамі, над зялёнымі лугамі, над блакітнымі стужкамі рэк, над люстэркамі незлічоных азёр лунаюць белакрылыя буслы. Таму нашу краіну называюць зямлёй пад белымі крыламі.
Вучань. (Слайд 7)
Над прасторай сінявокай Беларусі
Пралятаў з калыскай у дзюбе бусел.
Аглядаў лясы ён і палеткі,
У калысцы нёс матулям дзетак.
Нас таксама ён прынёс на Беларусь,
Кожны з нас – патомны беларус.
Ведайце ўсе, я ганаруся тым,
Што нарадзіўся ў Беларусі!
Настаўнік. Мая Беларусь…Па нашых землях тапталiся ворагi. Прыходзiлi да нас з мячамi, з ружжамi i гарматамi, на танках i самалётах. Нiшчылi людзей, палiлi хаты, гарады, адбiралi скарбы.
Нiколi i нiкому не ўдавалася зняволiць вольналюбiвы народ. Званы Хатынi (Слайд 8), мемарыял у Брэсцкай крэпасцi-герой нагадваюць жывым: «Людзi! Помнiце! Не дапусцiце новай бойнi!»
Вялікую цану заплаціў беларускі народ за сваю свабоду. Загінуў кожны трэці беларус у гады Вялікай Айчыннай вайны. (Слайд 9)
У памяць аб загінуўшых у час вайны ўзведзены мемарыялы славы, помнікі, на брацкіх могілках ніколі не вянуць кветкі.
Крысціна і Ваня да дня вызвалення горада Крычава ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў склалі верш і зараз вам прачытаюць.
Настаўнік. Памяць аб тых, хто аддаў сваё жыццё ў барацьбе з ворагам, будзе заўсёды жыць у нашых сэрцах. Сёння сваімі справамі, думкамі, паводзінамі мы павінны быць дастойнымі сваіх бацькоў, дзядоў і прадзедаў. Светлая памяць усім воінам, якія абаранялі нашу Радзіму і далі магчымасць роднай краіне стаць самай прыгожай у свеце.
Выконваецца папуры ваенных песень.
Настаўнік. Галоўны скарб нашай краіны — ЛЮДЗI! Яны ўслаўляюць сваю зямлю, нясуць у свет добрае iмя беларусаў. Нельга сёння не ўспомніць нашых продкаў, якія ўслаўлялі родную краіну.
Полацк даў Беларусі і ўсяму свету шмат выдатных людзей. Наш народ заўсёды будзе памятаць імёны асветніцы Еўфрасінні (Слайд 10), першадрукара Францыска Скарыны і славутага паэта Сімяона Полацкага…
Вучань.
Дрыжыць прастор нябес грамовых,
У родны край ідзе вясна.
Я зноў пра мову, зноў пра мову —
Яна, як маці, у нас адна.
Каб белы свет не здаўся вузкім,
Каб годна жыць паміж людзей,
Любіце мову беларуску,
Любіце з кожным днём мацней.
У ёй абсяг багроў быленных і поля мудрая душа.
То мова доктара Скарыны,
То мова дзеда Талаша.
Яна — жыцця першааснова,
Яна – стагоддзяў зорны дым.
Калі забудзем, згубім мову,
Што скажам праўнукам сваім? (Л. Дайнэка)
Настаўнік. (Слайд 11). Сёння кожны грамадзянін Рэспублікі Беларусь можа ганарыцца дасягненнямі сваёй краіны ў эканоміцы: Беларусь лідзіруе ў СНД па вытворчасці тэлевізараў халадзільнікаў, тканіны і абутку, займае першае месца па вытворчасці на душу насельніцтва цукру-пяску.
Галоўным у развіцці гаспадаркі стаў выраб машын. Іх выпускаецца многа і самых разнастайных. Гэта – грузавыя аўтамабілі, станкі, прыборы, трактары, тэхніка для сельскай гаспадаркі. На дарогах можна бачыць шматтонныя грузавікі – прадукцыю беларускіх заводаў.
Беларусь мае высокія дасягненні ў спорце, навуцы, мастацтве. Можна кожнаму беларусу ганарыцца поспехамі спатсменаў (Слайд 12), трыумфам юных артыстаў на Еўрабачанні. (Слайд 13)
Беларускі народ склаў велікую колькасць казак. З дзіцячых гадоў казкі вучаць чалавека адрозніваць дабро ад зла, праўду ад крыўды.
З маленства знаёмімся не толькі з народнымі казкамі, але і з казкамі беларускіх пісьменнікаў: Якуба Коласа, Уладзіміра Дубоўкі, Алеся Якімовіча.
Сёння вы ўбачыце вершаваную казку Міколы Гамолкі «Мядовая хвароба».
Інсцэніроўка казкі Міколы Гамолкі «Мядовая хвароба».
Танец кветак. Вылятаюць пчолкі. Танец пчолак. Пчолы збіраюць мёд: падлятаюць то да адной кветкі, то да другой, нахіляюцца над імі.
Настаўнік. Рана-раненька пчала пакідала вулей, заспявала-загула, каб усе пачулі.
1 пчала.
Жу-жу-жу, жу-жу-жу (аблятае кветачку).
Я без справы не сяджу. Жу-у (збірае з кветак мядоку збаночак).
2 пчала.
Палячу я на лужок (паказвае рукой на лужок).
Потым — на палетках.
І збяру духмяны сок з самых лепшых кветак (паказвае кветкі, а потым збірае мядок у кубак).
3 пчала.
Жу-жу-жу, жу-жу-жу (аблятае кветачку).
Я над кветкамі кружу. Жу-у (збірае мядок у шклянку).
Гучыць музыка. Выходзіць мядзведзь. Падыходзіць да бочкі з мёдом. Лезе за мёдам. Пчолы ляцяць на мядзведзя, кусаюць яго. Мядзведзь раве і падымае лапу. Пчолы разлятаюцца.
Настаўнік. У мядзведзя Патапа забалела лапа.
Мядзведзь. Ой, пячэ! Трываю ледзь (перавальваецца з нагі на ногу, махае лапай, раве).
Настаўнік. На ўвесь лес раве мядзведзь. Мыш кавала недзе блізка, дык прыбегла першай ліска і бядуе.
Бяжыць ліска.
Ліса.
Ой, кумок, дзе ж ты лапу так апёк?
(Спагадліва аглядае мядзведзеву лапу).
Трэба пер’ем аблажыць — і нічога — будзеш жыць!
(Гладзіць мядзведзя, шукае пер ‘е).
Гучыць музыка. Выходзіць воўк, падыходзіць да мядзведзя, аглядвае лапу.
Настаўнік. Воўк спяшаўся, аж узмок, паглядзеў на той апёк, кажа.
Воўк.
Пацярпі крыху! (Лашчыць мядзведзя).
А я ў аптэку пабягу, і ўздыхнеш з палёгкай, можа, можа націранне дапаможа. (Усміхаецца, дае цукерку, выбягае).
Гучыць музыка. Выходзіць вожык з кошыкам і кійком. Абыходзіць мядзведзя, які сядзіць і плача ад болю.
Настаўнік.
Вожык, глянуўшы на лапу (глядзіць праз акуляры), супакойвае Патапа.
Вожык.
Сапраўды, апухла дужа, ды не вешай галавы!
Прынесу табе я, дружа, ліст трыпутніку — травы (шукае травы).
З ‘яўляецца бусел.
Бусел. Ты жывы яшчэ, Патап? (Дзюбаю дакранаецца да мядзведзя.)
Мядзведзь. Ой, памру! (Раве, качаецца па падлозе.) Трываю ледзь!
Настаўнік. Тут прыбеглі зноў звяры — клапатлівыя сябры. Прыняслі для ратавання : пер’е, зёлкі, націранне…
(Выбягаюцьусе звяры: ліса з пер ‘ем, воўк са шклянкай, вожык з лісцем.)
Бусел кажа ім.
Бусел.
Не трэба шкадаваць яго, глядзець!
Я мядзведзя бачыў з неба, біўся з пчоламі мядзведзь.
Усе (глядзяць адзін на аднаго, перагаворваючыся).
Біўся з пчоламі мядзведзь… Ой!..
Бусел.
Ёсць такі жыццёвы ўрок: атрымаеш, што, заробіш, — у Патапа не апёк, а мядовая хвароба!
Настаўнік.
I раве — чуваць далека: мёд яму вылазіць бокам!
Мядзведзь раве. А ўсе звяры разыходзяцца, прыгаворваючы: «Мёд яму вылазіць бокам».
Вучаніца. ( Слайд 14)
Слаўлю я свой край любімы, незгасальную зару.
Як ты сэрцу майму міла, дарагая Беларусь.
Вучань.
Залацістыя прасторы, незлічона ясных зор,
Рэкі, ціхія азёры, галасісты шумны бор!
Вучаніца.
Ты нас ласкай атуліла,
І я ў шчасці гавару:
Як ты сэрцу майму міла,
Дарагая Беларусь! (П. Броўка)
Гучыць песня А. Агурбаш “Белая Русь” у выкананні Дубавай А.У.
Дэманстрацыя відэафільма 3.
Настаўнік. Мы жывем у вялікай і прыгожай краіне Рэспубліцы Беларусь. Вы шмат аб чым даведаліся на нашай класнай гадзіне і яшчэ шмат аб чым даведаецеся. Я хачу, каб вы любілі сваю краіну, ганарыліся сваім родным куточкам зямлі і праслаўлялі яе сваімі поспехамі.
Сучасная Беларусь і яе асаблівасці
Беларусь — краіна, якая размяшчаецца ў самым цэнтры Еўропы і тэрытарыяльна мяжуе з пяццю дзяржавамі. На захадзе беларускія рэгіёны знаходзяцца на мяжы з Польскай Рэспублікай, на паўночным захадзе – з Літвой, на поўначы — з Латвіяй і Расіяй, на поўдні — з Украінай, а на ўсходзе і паўночным усходзе — з Расійскай Федэрацыяй.
Афіцыйная назва дзяржавы — Рэспубліка Беларусь.
Беларусь з 1994 года стала прэзідэнцкай рэспублікай, а пост прэзідэнта краіны займае Аляксандр Лукашэнка. Афіцыйнай валютай краіны з’яўляецца беларускі рубель.
Беларусь – краіна, дзе вельмі плённа развіваецца і падтрымліваецца на дзяржаўным узроўні сельская гаспадарка.
Сталіцай і найбуйнейшым населеным пунктам краіны з’яўляецца сучасны еўрапейскі горад Мінск з насельніцтвам 1 млн 974,8 тыс. человек.. Горад з’яўляецца буйным транспартным цэнтрам: тут маецца міжнародны аэрапорт, вялікі чыгуначны вакзал і аўтавакзал, метро.
Герб, флаг і гімн Рэспублікі Беларусь
Сімваламі дзяржаўнай незалежнасці краіны з’яўляюцца беларускі сцяг, гімн і герб.
Беларускі сцяг складаецца з дзвюх гарызантальных палос чырвонага і зялёнага колеру і вертыкальна змесцаванага злева чырвонага беларускага арнаменту на белым фоне.
Дзяржаўны герб Рэспублікі Беларусь – гэта контур меж краіны зялёнага колеру ў праменях узыходнага над зямлёй сонца з пяціканцовай чырвонай зоркай у верхняй частцы, апраўленай каласамі пшаніцы, канюшынай і кветкамі лёну. Пшанічна-кветкавы вянок тры разы абвіты стужкай чырвона-зялёнага колеру, а ў цэнтры на фоне стужкі змесцаваны залацісты надпіс «Рэспубліка Беларусь».
Гімн Рэспублікі Беларусь – гэты музычны твор, кампазітарам якога з’яўляецца Нестар Сакалоўскі, а аўтарамі слоў – Міхал Клімковіч і Уладзімір Карызна. За аснову гімна была ўзята музыка афіцыйнага гімна БССР. Тэкст дзяржаўнага гімна робіць акцэнт на суверэннасці Беларусі, міралюбстве, памяркоўнасці і працавітасці яе народа.
Геаграфічнае становішча і прыродныя рэсурсы Беларусі
Галоўная тэрытарыяльная асаблівасць Беларусі — цэнтральна-еўрапейскае геаграфічнае становішча — станоўча ўплывае на эканамічную супрацоўніцасць з прыгранічнымі рэгіёнамі і іншымі краінамі.
Тэрытарыяльна краіна падзяляецца на шэсць абласцей са сваімі абласнымі цэнтрамі: Мінская, Гомельская, Магілёўская, Брэсцкая, Віцебская і Гродзенская.
У беларускім ландшафце пераважаюць раўніны, амаль палову тэрыторыі займаюць палі, лугі і лясы. Нашу краіну часта называюць сінявокай, таму што ў Беларусі больш за трынаццаць тысяч вадаёмаў (азёр і рэк) дзівоснай прыгажосці. Самыя глыбокія і маляўнічыя вадаёмы знаходзяцца ў Беларускім Паазер’і.
Адна з галоўных водных славутасцяў Беларусі — найбуйнейшае на яе тэрыторыі возера Нарач, плошча якога складае каля 79 квадратных кіламетраў. Яно знаходзіцца ў Мінскай вобласці ў Нарачанскім нацыянальным парку. Самая вялікая колькасць азёр і вядомы нацыянальны парк «Браслаўскія азёры» знаходзіцца ў паўночным рэгіёне краіны, які яшчэ часта завуць Беларускім Паазер’ем.
Вялікая частка беларускіх азёр мае глыбіню не больш за пяць метраў, але ёсць таксама каля 6 адсоткаў вадаёмаў, глыбіня якіх дасягае 20 метраў і больш.
Прыродныя рэсурсы на тэрыторыі Беларусі прадстаўлены 30 відамі карысных выкапняў. На першым месцы сярод энергарэсурсаў знаходзіцца торф. Так як у краіне вялікая колькасць балот, радовішча торфу дастаткова багатыя і маюцца ў кожнай вобласці. Сярод мінеральных выкапняў самым каштоўным багаццем Беларусі застаецца каменная соль і калій. Па запасах калійных угнаенняў рэспубліка ўваходзіць у сусветную пяцёрку пастаўшчыкоў.
Беларускі клімат
Умерана-кантынентальны клімат і ўмовы надвор’я Беларусі фармуюцца пад уздзеяннем атлантычных паветраных мас. У краіне звычайна нядоўгае лета з сярэдняй тэмпературай каля 18-22 °C, адносна мяккая, часам халодная зіма, дажджлівая восень і вясна. Сярэдняя тэмпература ўзімку рэдка апускаецца ніжэй -8 °C. Беларускаму клімату характэрны рэзкія перапады тэмператур у любы сезон.
Насельніцтва Рэспублікі Беларусь
На сённяшні дзень у Беларусі пражывае каля 9,5 мільёнаў чалавек. З 90-х гг. колькасць насельніцтва краіны паступова скарачалася, але ў апошні час назіраецца павелічэнне нараджальнасці, чаму шмат у чым спрыяе дзяржаўная дэмаграфічная палітыка. У параўнанні са статыстычнымі дадзенымі за 2016 год, у 2017 годзе насельніцтва Беларусі павялічылася на 6,3 тыс. чалавек.
У Мінску, сталіцы Беларусі, пражывае каля 17% насельніцтва краіны. Самая высокая шчыльнасць насельніцтва ў Мінскай вобласці (81 чал / км.кв).
Беларускаму насельніцтву характэрны такія рысы, як талерантнасць і гасціннасць. Шмат у чым гэта звязана з гістарычнымі падзеямі, праз якія прайшоў беларускі народ. На сённяшні дзень у рэспубліцы пражываюць розныя нацыянальнасці і народнасці са сваімі рэлігіямі і мовамі. Асноўную масу насельніцтва краіны складаюць беларусы (81,2%). На другім месцы — грамадзяне Расii (8,2%). Таксама ў краіне пражываюць палякі, украінцы, габрэі, армяне і іншыя нацыянальныя меншасці.
Большасць грамадзян Беларусі размаўляе на рускай мове, хоць у краіне існуе дзве афіцыйныя мовы. Беларускамоўнае насельніцтва можна сустрэць у Заходняй Беларусі.
На афіцыйным і заканадаўчым узроўні ў краіне падтрымліваецца памяркоўнасць да ўсіх веравызнанняў. Самай распаўсюджанай рэлігіяй у рэспубліцы з’яўляецца хрысціянства. Хрысціяне Беларусі вызнаюць (праваслаўе, каталіцызм, уніяцтва, пратэстантызм). Апроч гэтых у краіне вызнаюць юдаізм, іслам, індуізм і іншыя канфесіі.
Дзе адпачыць у Беларусі
Турыстычны патэнцыял рэспублікі Беларусь вельмі высокі. Усё большая колькасць людзей аддае перавагу пляжнаму адпачынку на рэках і азёрах, якімі славіцца наша краіна. Развіццё і арганізацыя турызму ў Беларусі мае высокі ўзровень, а выдатныя цэны на турыстычныя паслугі дазваляюць адпачываць тут і беларусам, і жыхарам Расіі, а таксама гасцям з далёкага і блізкага замежжа. Дзякуючы сваёй чыстай прыродзе і экалогіі, Беларусь валодае перспектывамі хуткага і плённага развіцця турызму, чаму нямала спрыяюць і нацыянальныя турыстычныя агенцтвы і кампаніі, якія займаюцца распрацоўкай новых маршрутаў для вандроўнікаў.
Карысная інфармацыя для турыстаў, якія падарожнічаюць па Беларусі
Беларусь – вельмі спакойная і міралюбная дзяржава, але падчас наведвання кожнай краіны трэба ведаць, куды варта звярнуцца у экстранных выпадках.
Усе госці нашай краіны абавязаны мець пры сабе медычную страхоўку. Калі вы захварэлі ці маеце патрэбу ў экстраннай медычнай дапамозе, трэба патэлефанаваць па нумары страхавой службы, указаным у медычным полісе ці па тэлефоне хуткай медычнай дапамогі – 103.
Калі вы трапілі ў непрыемную сітуацыю, сталі сведкам ці ахвярай злачынствы, трэба звярнуцца у міліцыю па тэлефоне 102.
Пра пажар можна паведаміць па тэлефоне 101.
Для даведкі пра наяўнасць і расклад чыгуначнага транспарту можна звярнуцца па нумары 105, даведацца пра авія-паведамленні па телефэне 106, аўтавакзал – 114.
Тема:
«Моя
Родина — Беларусь»
Цель:
расширение
знаний учащихся о своей стране, её символах и достопримечательностях;
воспитание
патриотических чувств.
Ход мероприятия
Учитель. Родина… Какое
богатое по своему смыслу слово! А произошло оно от древнего слова род,
которое обозначает группу людей, объединенных кровным родством. Каждый из нас –
потомок какого-либо старинного рода. Назовите слова, которые ассоциируются с
понятиями «род», «Родина».
Дети.
ü
Родители
— отец и мать, у которых рождаются дети.
ü
Родич
– родственник, член рода.
ü
Родня
– родственники.
ü
Родословная
— перечень поколений одного рода.
ü
Родной
— близкий человек.
ü
Народ
– нация, народность, жители страны. И т.д.
Учитель. Какие богатые
ассоциации! И само слово «Родина» означает и отечество, и страну, и место
рождения человека. Это и лес, и поле, и узкая тропинка, и пение птиц, и города,
и сёла. И если родина у каждого своя, то большая Родина – наша страна Беларусь
у нас общая. О ней сегодня и пойдёт речь.
1-й ученик.
Что мы Родиной зовём?
Солнце в небе голубом
И душистый, золотистый
Хлеб за праздничным столом.
Что мы Родиной зовём?
Дом, где мы с тобой растём,
И берёзки, вдоль которых,
Взявшись за руки, идём.
Учитель. Любовь к Родине
присуща каждому человеку. О своей любви к родной земле люди слагали песни,
пословицы, поговорки.
Игра «Пословица».
ü
Родина
– мать, умей за неё постоять.
ü
Для
Родины своей ни сил, ни жизни не жалей.
ü
Родная
сторона – мать, чужая – мачеха.
ü
Где
мать родила, там и Родина.
ü
Везде
хорошо, а дома лучше.
ü
На
чужой сторонушке рад своей воронушке.
ü
Чужбина
– калина, Родина – мать.
ü
Человек
без Родины, что соловей без песни.
ü
Родину
не выбирают.
ü
Родину,
как и родителей, на чужбине не найдёшь.
2-й ученик.
Радзіма наша — Беларусь,
І колькі ні шукай,
Не знойдзеш ты на ўсёй зямлі
Мілей, чым гэты край.
Песня
3-й ученик.
Зямля з блакітнымі вачамі-
Святло азёр, прастор лугоў!
Тут называюць Васількамі
На Беларусі хлапчукоў.
Звіняць крыніцы, як цымбалы,
Сцяжынкі свецяць у лясах.
Палі, узгоркі, перавалы-
Прасторны шлях, далёкі шлях.
Учитель. Вас не удивило
название – “зямля з блакітнымі вачамі”? Как вы думаете, почему именно так
часто называют нашу родину – Беларусь? (ответы детей).
Беларусь не только край голубых
озёр и зелёных лесов. Ещё её называют землёй под белыми крыльями.
4-й ученик. Расправив
белые паруса крыльев, летят аисты. Их в Беларуси очень много. Своими крыльями
они как бы накрывают нашу страну. Поэтому её так и называют – земля под белыми
крыльями.
Кожны ведае, што бусел- сімвал
нашай Беларусі.
Учитель. Народное поверье
утверждает, что аист
приносит в дом удачу, детей и счастье.
5-й ученик.
Няма радзімы без
бацькоўскай хаты;
Бусліны клёкат – гэта родны дом;
Ты будзеш жыць шчасліва і багата,
Калі над хатай — буслава гняздо.
Учитель. Символом нашей
земли считают и зубра – хозяина Беловежской пущи. А сколько в нашей стране
красивейших уголков, удивительных достопримечательностей – и не сосчитать! В
2007 году газета «Зорька» предложила своим читателям назвать уникальные места,
которые можно зачислить в список «7 чудес Беларуси». В редакцию пришло
множество писем, в которых содержались разные варианты знатной «семёрки». Дома
вы пытались составить свои варианты.
Конкурс «7 чудес Беларуси».
Беловежская пуща – самый великий
лес Европы. Когда учёные замерили количество вредных микробов в кубометре
пущинского воздуха, то оказалось, что их в полтора раза меньше, чем в
стерильной операционной палате больницы. Гордость пущи – самые крупные и редкие
животные зубры.
Софийский собор в
Полоцке – символ государственной независимости. Его не раз
разрушали, но величественный собор снова и снова возрождался.
Крест Ефросиньи Полоцкой
– ценнейшая реликвия Беларуси. По приказу княгини Ефросиньи в 1161 году
полоцкий мастер — ювелир Лазарь Богша изготовил шестиконечный надпрестольный
крест, покрытый золотыми пластинами с эмалевыми изображениями святых,
драгоценными камнями.
Слуцкие пояса
– самые оригинальные тканые изделия, в которые вплетались золотые и
серебряные нити. Их создавали слуцкие ткачихи для знатных и богатых людей.
Каждый пояс был единственным в своём роде. По сей день среди них не обнаружено
«двойников».
Брестская крепость
– мемориальный комплекс, созданный в память героической защиты и героических
защитников крепости в первые дни Великой Отечественной войны. Тысячи туристов
со всего света приезжают в Брест, чтобы поклониться мужеству и стойкости
солдат, до последнего вздоха сражавшихся с врагом.
Несвиж – красивейший
город Беларуси. Испокон веков он притягивал талантливых и творческих людей.
Памятники Несвижа восхищают всех, кто их видел: Фарный костёл с великолепными
внутренним убранством, городская ратуша, Слуцкая брама, коллегиум иезуитов,
дворцово-замковый комплекс – бывшая резиденция Радзивилов.
Национальная библиотека
– главное хранилище знаний с восемью миллионами книг. Это уникальное
архитектурное сооружение, которое построено в начале XXI века. Оно превосходит
подобные проекты в городах Германии, Франции, Польши. Здание библиотеки такое
необычное, что имеет шанс войти в историю архитектуры XXI века. Библиотека
оснащена самыми современными системами доставки книг и документов из
книгохранилища. Чтобы расставить все книги, понадобилось 170 км стеллажей.
Учитель. Белорусская земля
всегда славилась своими людьми: добрыми, щедрыми, талантливыми. Беларусь богата
на славные имена, которые яркими звездами сияют на протяжении многих столетий.
Назовите прославленных наших земляков. (Ефросинья Полоцкая, Франциск
Скорина, Лев Сапега, Кирилла Туровский, Максим Богданович, Янка Купала, Якуб
Колас и т.д.)
Учитель. Однако Республика
Беларусь, как и каждая страна, имеет государственные символы.
Легенда.
Родились у матери три сына. Говорит
она первому: «Тебя сынок, буду просить, чтобы ты носил мой венок. Я сплела его
из хлебных колосьев, клевера, льна, которыми богата наша земля». А потом дает
сыну красную звездочку. «Береги её, — говорит мать, — и смотри, чтобы
никогда-никогда не погасла звездочка, потому что с нею в сердце боролся наш
народ за свободную жизнь, за солнечное небо».
«Ты, сынок, — говорит мать
второму, — носи одежду, по которой все будут узнавать нашу богатую и
мужественную землю». И одела сына в красно-зелёно-белую одежду.
“А ты, сынок, птенец мой
голосистый, будешь петь мою самую любимую, дорогую песню”.
Задумалась мать: а какие имена
дать своим сыновьям? А потом обратилась снова к своим детям: “Ты, сынок, первый
будешь известен в нашем Государстве под именем Герб; ты, сынок, второй, будешь
называться Флагом, а ты сынок, третий, — Гимном”. Так и живут у матери три
сына:Герб, Флаг, Гимн.
Учитель. Государственный
флаг, Государственный герб, Государственный Гимн – это государственные символы.
А что такое Государственный флаг?
6-й ученик. Государственный
флаг — это символ независимого государства. В очень давние времена в качестве
флагов применяли украшенные шесты. Древние греки в качестве флага использовали
оружие или кусок ткани с какой-либо буквой, рисунком или символом, поднятые на
шест. Первый матерчатый флаг изобрели в Древнем Риме. Самым старым
государственным флагом является флаг Дании, известный с 1219 года.
7-й ученик. Государственный
флаг нашей страны имеет три цвета: красный, зелёный, белый. Красный цвет – знак
Солнца. Зелёный – цвет полей и лесов, цвет природы, цвет добра, мира. Белый
цвет – это цвет свободы, нравственной чистоты и мудрости. На белом фоне
расположен красный народный узор – орнамент. (Демонстрируется изображение
Государственного флага Республики Беларусь.)
8-й ученик.
Ливнем вымытые нивы,
Осененные рассветом, —
Сочетаются счастливо
Цвет зеленый с красным цветом
Полыхание восхода,
Всходы- полосою узкой, —
Соткала сама природа
Флаг державы Белорусской.
Разве довод мой не весок:
На весенем кругозоре
И заря, и перелесок,
И березы белокорье.
Розовый узор и млечный,
Красок радостная спевка –
Как орнамент наш извечный
Красно-белый возле древка!
Учитель. Флаг развевается
над всеми государственными учреждениями. Вторым государственным символом является
герб. (Демонстрируется герб Республики Беларусь.)
9-й ученик. Все
государства имеют свои гербы – официальные эмблемы, которые часто являются
составной частью флага. Они изображены на печатях, бланках, денежных знаках
страны. Изучением гербов занимается наука геральдика.
10-й ученик.
Излучает он
чудесный свет.
У него – высокая судьба,
И, пожалуй, в целом мире нет
Благородней нашего герба.
Гармонично сочетает герб,
Воедино сопрягает он
Солнце и колосья, свет и хлеб,
Человеком чтимый испокон.
В ярких, выразительных тонах
Колоски, цветы родных полей.
В толстых геральдических томах
Нет герба красивей и светлей.
Учитель. Символом любого государства
также является и гимн – торжественная песня.
11-й ученик. Слово
“гимн” возникло в Древней Греции и обозначало торжественное песнопение в честь
богов, героев или исторических событий. В настоящее время гимн играют и поют в
торжественных случаях как знак уважения, оказываемого стране.
Мелодию гимна нашей страны
сочинил Нестор Соколовский, а слова принадлежат поэтам Михаилу Климковичу и
Владимиру Каризне.
12-й ученик.
В шесть утра, в
двенадцать ночи
Он по радио звучит.
Всех людей родного края
Сплачивает и роднит.
Песня в зале зазвучала,
Люди дружно все встают.
От велика и до мала
Эту песню все поют.
Она очень величаво
Прославляет край родной.
Встав со всеми с тёплым чувством
Гордо эту песню пой!
Звучит музыка. Учащиеся
встают и поют гимн Республики Беларусь.
Выполнение интерактивных
заданий на компьютере.
13-й ученик.
Гляджу на родныя мясціны,
Адданая я ім навек,
Бо даражэй свёй краіны
Не мае скарбу чалавек.
Люблю я пераліў заранак
І сінявочкі –васількі,
У белых хустачках сялянак
На сенажаці ў ракі.
У полі кветак назбіраю
Упаду ў росную траву.
У косы сена наўплятаю…
Ах, як шчасліва я жыву!
І хоць багацця я не маю,
Але скажу з усёй душой:
Другім багатая, я знаю, —
Сваёй Радзімай дарагой.
Учитель. Наша
Родина — Республика Беларусь, и мы являемся её гражданами. Каждый гражданин
должен знать историю своей страны, её язык, изучать природу и
достопримечательности родного края.
Предлагаю провести викторины и
конкурсы. Будут участвовать две команды: “Беларус” (мальчики) и
“Беларусачка”(девочки).
Викторина “Знатоки родного
края”
1. Назовите хвойные деревья наших лесов.
(Сосна, ель, можжевельник.)
2. Каких животных называют строителями?
(Бобров.)
3. Назовите хищных животных наших лесов.
(Волк, кабан, лиса.)
4. Какие животные Беларуси на зиму меняют свой
цвет?(Заяц, лиса, белка.)
5. Назовите ядовитый гриб, которым лечится
лось? (Мухомор.)
6. Какие птицы остаются у нас зимовать?
(Воробей, сорока, ворона.)
7. Кто днем отдыхает, а ночью
летает?(Сова.)
8. Какая птица выводит птенцов зимой?
(Клест.)
9. Как называется жёлто –бурая птица,
похожая на маленькую курицу? (Перепел.)
10. Каких жуков называют санитарами,
потому что они закапывают в землю мертвых птиц и мелких
животных?(Жук-могильщик.)
11. Какие звери наших лесов занесены в
Красную книгу Республики Беларусь?(Зубр, бурый медведь,барсук и т. д.)
12. Какие птицы занесены в Красную книгу
Республики Беларусь? (Серый журавль, филин, черный аист, большая белая цапля,
авдотка, орлан-белохвост и др.)
13. Назовите лекарственные растения наших
лугов. (Тысячелистник, мать-и- мачеха, ромашка, зверобой и др.)
14. Назовите растения, занесенные Красную
книгу Республики Беларусь. (Меч-трава, сон-трава, венерин башмачок, лунник
оживающий.)
15. Кто является “санитаром” водоемов, так
как кормится мертвыми рыбами?( Рак.)
16. Какая хищная речная рыба имеет большую
пасть с загнутыми назад зубами?(Щука.)
17. Назовите самого злостного вредителя
картофеля. (Колорадский жук.)
Учитель. Каждый любит
страну, в которой живёт. Мы гордимся тем, что мы – белорусы. Белорусы —
трудолюбивые люди. Но умеем мы не только работать, но и отдыхать. Предлагаю
отдохнуть и поиграть.
Гульня «Кароль»
“Кароль” сядзіць
на лавачцы. Дзеці тайна ад яго дамаўляюцца, што будуць рабіць (напарыклад,
капаць бульбу, рваць яблыкі, вудзіць рыбу, касіць і г.д.). Затым падыходзяць да
“караля”:
-Добры дзень, дзядуля кароль!
— Добры дзень, дзеці. Дзе вы
былі?
— На панскім двары.
— А што вы там рабілі?
— Мы не скажам, а пакажам!
Пасля гэтага дзеці імітуюць тую
работу, пра якую яны дамаўляліся, а “кароль” услых адгадвае. Як толькі адгадае,
даганяе дзяцей. Той, каго “кароль” зловіць, становіцца новым “каралем”, і
гульня працягваецца.
Учитель. Белорусы
образованные и очень сообразительные люди. Давайте сейчас и докажем это. Как?
Будем отгадывать белорусские загадки.
Конкурс “Белорусские загадки”
1. Прыйшла чорна маці. Усіх паклала спаці.
(Ноч.)
2. Спачатку падае, потым устае, пасля
гасцінцы раздае. (Дождж.)
3. Што за астры – люба глянуць. Толькі
ўночы цвітуць, а ўдзень вянуць?(Зоркі.)
4. Урадзіўся ён высокі,
Шаўкавісты, сінявокі.
Апранае нас здавён…
Здагадайцеся, хто ён? (Лён.)
5. Цвіту ўсё лета я.
Жыву звычайна ў жыце.
Нашу хлапечае імя.
Як зваць мяне, скажыце?
(Васілёк.)
6. За ўсіх птушак ён чарней, чысціць поле
ад чарвей. (Грак.)
Учитель. Умеют белорусы и
шутить.
Смяшынкі
Хітры хлопец
-Мама, дай мне гароху.
-Добра, вазьмі сабе поўную жменю.
-Аж поўную жменю! То ты, мама,
дай сама, бо твая жменя большая.
Хто старэйшы
—
Хто
з вас старэйшы – ты ці твой брат? – спыталі ў малога Міколкі.
—
У
мінулым годзе мама казала, што брат на год старэйшы за мяне. Так што сёлета я з
ім зраўняўся, — адказаў Міколка.
У фельчара
—
Вось,
цётка, будзеш даваць гэта лякарства свайму старому па 10 лыжак у дзень.
—
А
божа ж мой! Дзе я вазьму столькі лыжак? У мяне іх толькі 4.
Дзед і ўнук
—
Дзядуля,
а ты быў калісьці маленькім, — пытаецца ўнук.
—
Быў,
унучак, быў…
—
Вось
ты быў смешны тады са сваёй лысінай і барадой.
Викторина “Моя Родина —
Республика Беларусь”
1. Как называется наша страна?(Республика
Беларусь.)
2. Кто является Президентом нашей страны?
(А.Г.Лукашенко.)
3. Назовите столицу нашей Родины.
(г.Минск.)
4. Какие государственные символы вы
знаете? (Флаг, герб, гимн.)
5. Какие языки в Республике Беларусь
являются государственными?(Русский, белорусский.)
6. Сколько человек проживает в нашей
стране? (Более 10 миллионов.)
7. Назовите самые большие реки Беларуси.
(Днепр, Неман, Западная Двина.)
8. Назовите самые большие озёра нашей
страны.(Нарочь, Красное, Свитязь.)
9. Как называют жителей Республики
Беларусь? (Белорусы.)
10. Какой вид транспорта есть в нашей
стране только в Минске?(Метро.)
14-й ученик.
Я – беларус
маленькі,
Спяшаюся са школы.
Як і бацькі сумленны,
Руплівы і вясёлы.
Я – беларус маленькі
З блакітнымі вачыма.
Хачу і я, каб лепей
Жыла мая Радзіма.
15-й ученик.
Я
дзяўчынка-беларуска
З васільковымі вачыма.
Хоць малая, але знаю:
Беларусь – мая Радзіма.
Учитель.
Сегодня
мы говорили о своей Родине – Беларуси, о её символах и
достопримечательностях, о белорусском народе, о его качествах и традициях. Вы
знаете и любите свою Родину. Наше государство заботится о детях. Для вас
созданы хорошие условия для учебы и отдыха. А ваши права и обязанности
записаны в Конституции Республики Беларусь, в главном государственном законе. У
вас счастливое детство. Я надеюсь, что вы с гордостью будете нести своё имя –
белорус.
Песня
«Усе мы родам з дзяцінства”.
Учитель. Пусть счастливой
будет земля под белыми крыльями, наша Родина – Беларусь!